CD-recensie
© Kees de Leeuw, april 2018
Calefax - Hidden Gems Locatelli/Althuis: Introduzione teatrale op. 4 nr. 1 Corelli/Hekkema: Variations on La Folia , op. 5 no. 12 Gesualdo /Hekkema: Tu m'uccidi, o crudele Muhly: Look for me Abing /Boekhoorn: Er Quan Ying Yue Franck/Althuis: Prélude, fugue et variation Wilms/Althuis: Rondo from Sinfonia a grand orchestre nr. 4 Satie/Hekkema: Danses de travers Ford/Hekkema: Motet Janáček /Wesley: Zdenka variations Josquin des Prez/Van Helsdingen: Nymphes des bois Calefax Rietkwintet |  |
Het leest bijna als een verhaal uit een jongensboek. Vier jongens uit een schoolorkest die na de uitvoering van een opera ter ere van het honderdjarig bestaan van hun gymnasium besluiten een blaaskwartet te vormen. Maar dan wel een ongebruikelijk kwartet, bestaande uit twee saxofonisten, een fagottist en een hoboïst. Ze zijn zo vrij om de componist van de opera te vragen een werk voor hen te schrijven. Die doet dat tot hun verbazing en voegt er zelfs nog een vijfde musicus toe, een klarinettist. Het is een waar gebeurd verhaal en speelde zich af in 1985 op het Amsterdamse Barlaeus Gymnasium. De componist: Willem van Manen.
Er vonden wat groepswisselingen plaats, waarbij een saxofoon werd vervangen door een basklarinet om aldus een betere balans te realiseren. Het ensemble geldt als de uitvinder van het rietkwintet en heeft inmiddels diverse navolgers gekregen. Het heeft een heel eigen klankkleur en het kleine concert van Calefax dat ik in 1993 in de protestantse Nicolaikerk in Utrecht na de kerkdienst bijwoonde, is me veel en veel langer bijgebleven dan de preek. Overigens was ik inmiddels wel vergeten dat de heren toen ook samen musiceerden met de toenmalige organist, toen Stephen Taylor en vervolgens met Arie Abbenes, destijds stadsbeiaardier van Utrecht. Het tekent de flexibiliteit en de ruime blik van Calefax.
Nu, 25 jaar later, blijkt weer eens te meer dat het ensemble nog steeds ongebaande paden inslaat en het avontuur zoekt. Op hun achttiende(!) cd (volgens het tekstboekje althans, want op de website zie ik er 'slechts' 17) wordt teruggeblikt op uitgevoerde werken die niet op eerdere cd's pasten omdat die meestal aan één componist of thema gewijd zijn. De op dit nieuwe album te beluisteren juweeltjes worden vaak als toegift op concerten gespeeld. Het heeft een gemêleerde signatuur, met een goede balans tussen wat meer ingetogen en uitbundige(r) muziek. Zoals het Calefax betaamt zijn hedendaagse componisten vertegenwoordigd maar wordt ook 'oude' muziek van vóó de negentiende eeuw gerepresenteerd.
De cd opent met gepassioneerde opzwepende muziek van Pietro Locatelli, de Italiaanse barokcomponist die vele jaren in Amsterdam woonde. De cd eindigt juist heel stemmig met Nymphes des bois, een werk dat Josquin des Prez (ca. 1450-1521) ter nagedachtenis van Johannes Ockeghem schreef.
De hele cd bestaat zoals de titel al impliceert uit juweeltjes, waarvan ik er een aantal uitlicht die mij persoonlijk het meest opvielen. Een van de hoogtepunten is de compositie van de eveneens Italiaanse barokcomponist Arcangelo Corelli. Diens variaties op La Folia zijn heel goed gearrangeerd en klinken fantastisch.
De vele tournees voerden het ensemble onder meer naar China, waar Er Quan Ying Yue van de blinde componist Huy Yanjun (1893-1950) 'ontdekt' werd. Dit meest bekende werk van Abing, zoals hij meestal genoemd wordt, beschrijft de weerspiegeling van de maan in een beroemde bron bij de stad Wuxi. Het treft mij hoe goed de sfeer van het originele werk bewaard blijft in het arrangement, iets waar de leden van Calefax echt meesterlijk in zijn. Dat de heren zich niet beperken tot de klassieke muziek blijkt uit de sfeervolle bewerking van For all we know, een liedje uit 1934 dat door heel veel artiesten is uitgevoerd. Calefax koos voor de versie van de zangeres Nina Simone (1933-2003). Als liefhebber van orgelmuziek was ik uiterst aangenaam verrast door Prélude, fugue et variation in de orgelversie van César Franck. Het lijkt me een heel goed idee wanneer Calefax eens een hele cd wijdt aan arrangementen van orgelmuziek.
Afgezien van een niet helemaal optimale balans aan het begin is het een heel heldere prima opname. Het is een multichannel sacd, maar daar uw niet al te ruim behuisde recensent hiervoor niet de juiste apparatuur bezit kan ik u de voordelen hiervan niet melden. Ik kan u wel verzekeren dat de cd van de heren musici op een goede traditionele stereoinstallatie uitstekend tot zijn recht komt!