CD-recensie
© Harry-Imre Dijkstra, oktober 2021
Telemann 12 Fantasias for solo violin - Hamburg 1735 Telemann: Fantasie voor viool solo nr. 1 in Bes, TWV 40:14 - nr. 2 in G, TWV 40:15 - nr. 3 in f, TWV 40:16 - nr. 4 in D, TWV 40:17 - Nr. 5 in A, TWV 40:18 - nr. 6 in e, TWV 40:19 - nr. 7 in Es, TWV 40:20 - nr. 8 in E, TWV 40:21 - nr. 9 in B, TWV 40:22 - nr. 10 in D, TWV 40:23 - nr. 11 in F, TWV 40:24 - nr. 12 in a, TWV 40:25 Gunar Letzbor (viool) |
De 12 Fantasias 'ademen nieuwe lucht‘, zoals barokspecialist Gunar Letzbor schrijft. Ze sorteren dan wel niet zo'n groot effect als de viool-solowerken van Bach, maar door de vermenging van uiteenlopende stijlen en de vrije vorm van de fantasie biedt Telemann verrassende en nieuwe inzichten in dit genre. Zo vinden we delen met Italiaanse titels als dolce, soave en siciliana. Maar meerstemmigheid en fugatische principes - meer thuis te brengen in de Duitse traditie - gecombineerd met galante dansjes zijn er evengoed. Opvallend is ook de tijdsduur van de drie- of vierdelige werken: zelden meer dan zeven minuten lang, en daarbij nog met ultrakorte slotdeeltjes! Bij de Fantasia nr. 8 tikt de solist net 37 seconden aan in het afsluitende allegro, diverse andere Fantasias hebben luttele seconden meer lengte aan het einde. Dat weerhoudt solist Letzbor er niet van om met volle sonoriteit deze muziek fraai te presenteren en ook de onvermoede momenten goed uit te buiten.
Telemann doet in deze werken zijn gave kennen om binnen een relatief eenvoudig parcours de harmonieën net anders af te buigen, in de melodie soms kleine pauzes in te lassen of neemt hij anderszins een loopje met de logica. Letzbor weet er raad mee en schroomt evenmin om eens brutaal aan te zetten op zijn prachtige 18de-eeuwse Sebastian Klotzviool, zoals in het slotdeel van Fantasia nr. 4 en het derde deel van de Fantasia nr. 7.
De eerste twee Fantasias zijn wat meer uitgewerkt en ingewikkelder en onderscheiden zich daarin van de overige, meer lichte Fantasias. Telemann had deze stukken in de eerste plaats bedoeld voor de talrijke muziekamateurs. Idiomatisch zijn ze zeker en speltechnisch doorgaans inderdaad goed te doen. Het is dus vooral speelmuziek. Speelvreugde is precies datgene wat een klein beetje ontbreekt bij Letzbor, maar met zijn onopgesmukte uitvoeringen doet hij volledig recht aan deze onderhoudende muziek.
Voor een complete cyclus – met 41 delen! - is het publiek in de zaal misschien niet direct te porren, maar in afwisseling met een sonate of partita van Bach? Best een idee.