CD-recensie
© Harry-Imre Dijkstra, juni 2021
Héroines Maurice: Volio - Tableaux de Provence Rueff: Sonate - Chanson et Passepied Robert: Perpetuum Mobile - Cadenza Annelies Vrieswijk (altsaxofoon), Mark Toxopeus (piano) |
Maar liefst drie interpretaties van werk van drie componistes, wat een veelheid en zo harmonisch! Ten eerste is daar natuurlijk het fantastische spel van de soliste, maar ook haar innerlijke gedachten bij elk werk heeft ze op papier gezet en laten plaatsen in het cd-boekje. Geïnspireerd door de composities en de soliste komt daar als derde interpretatie een uiterst fraaie serie foto's bij van de hand van Maaike Eijkman, die naast haar jarenlange praktijk als pianopedagoge onderhand een flitsende carrière als portret- en stillevenfotografe maakt. Kleuren en scènes uit de Gouden Eeuw lopen vanzelfsprekend door tot moderne inkleuringen van bijzondere emoties in haar portretten.
Foto's, teksten en dat wat er klinkt: voor Annelies Vrieswijk zijn de 'Heldinnen' natuurlijk de drie dames van wie zij in totaal zes 20ste-eeuwse werken uitvoert. Paarsgewijs speelt ze steeds een stuk voor saxofoon-solo, gevolgd door een werk met piano, waarin Mark Toxopeus haar secondeert. Al sinds de studietijd is hij Vrieswijks vaste begeleider. Een voortreffelijk duo dat niet alleen vlekkeloos als duo is maar ook zodanig is ingespeeld dat de verschillen in articulatie en dynamiek juist zo mooi samengaan. Temeer valt het daarom te betreuren dat het cd-label de kapitale fout heeft gemaakt om de naam van de pianist nergens apart te vermelden; alleen een korte biografie op een van de achterste pagina's van het begeleidende boekje. Best een schande!
Hoe raar het ook mag klinken, maar in de handen van Vrieswijk lijkt de saxofoon soms op een houten blaasinstrument! Haar toon valt direct op door een aangename diepte en een kennelijk door een jarenlange ervaring gelagerd klankprofiel dat zeldzaam te noemen is, temeer omdat zowel het hoogste als laagste register dezelfde kwaliteit behoudt onder vrijwel alle omstandigheden. Daarbij gevoegd een jaloersmakend gemak in het legatospel, zonder gladjes over te komen; de zogenaamde vinger-articulatie is een sterk wapen in haar spel. Tot slot beschikt Vrieswijk over een onuitputtelijk vermogen om met haar voorstelling van muzikale ideeën zelfs het solowerk Perpetuum Mobile van Lucie Robert (1936-2019) met een lengte van ruim vijftien minuten tot het laatste moment boeiend en spannend te houden. Cadenza is van dezelfde componiste en een waardig hoogtepunt van het album. Feitelijk is het werk voor saxofoon en piano een karakterstuk met vele regelmatige ritmische passages, waardoor van een cadens eigenlijk geen sprake meer is. Aan het einde vinden we zelfs de oplossing van de muziek, een duidelijke muzikale punt die met onverschrokken overtuiging door het duo wordt gezet.
Bij de twee composities van Jeanine Rueff (1922-1999) is de stijlontwikkeling die tussen de ontstaansjaren van haar twee werken voor saxofoon plaatsvond heel duidelijk, charmant zelfs: in het oudere duowerk Chanson et Passepied vinden we de heldere, gekaderde tonaliteit die zich schikt in een barokke dans, terwijl de solosonate veel suggestiever in de harmonie is en soms ongepolijst opwindend is, zoals in de slotmaten van de hoekdelen. Het geeft de indruk dat de muziek zich van iets los wil rukken en dat het maar niet lukt.
Als componiste Paule Maurice (1910-1967) een beetje eerder was geboren, had ze ongetwijfeld behoord tot de Groupe des Sept, en dan gelijk bij de meer vrolijke kornuiten Milhaud en Poulenc. Ze schreef ondermeer de fijne, heldere maar vooral vermakelijke saxofoonwerken Volio en Tableaux de Provence die idiomatisch bijzonder sterk zijn. Laten we het vooral geen schetsen of letterlijke verklankingen noemen, want de Tableaux handelen vooral over de energie en het karakter van personen, een landschap of een gevoel. De schildering daarvan lijkt nauwelijks beter te kunnen worden uitgewerkt dan door het duo Vrieswijk-Toxopeus.
Mochten de namen van de Franse componistes geen bel doen rinkelen: ze studeerden na elkaar allen bij dezelfde docenten aan het Parijse conservatorium en zouden daar later ook hun carrière als docent hebben. Gebrek aan bekendheid heeft hun creativiteit overduidelijk niet de nek omgedraaid. Maar de uitvoeringen van Annelies Vrieswijk zijn noodzakelijk om het te bewijzen. Geweldig repertoire dat nu hopelijk meer weerklank gaat krijgen; de soliste mag zich in ieder geval de perfecte vaandeldrager noemen. En daarom mag deze muzikale vrouw zich ook best 'heldin' noemen...