CD-recensie
© Gerard van der Leeuw, december 2024
Auf der Jagd nach Romantik Rosetti: Concert in Es voor 2 hoorns en orkest (W.A.) Mozart: Hoornduo’s nr. 11, 3 en 12 (L.) Mozart: Concert in Es voor 2 hoorns en orkest Simrock: Hoornduo’s op. 2 Beethoven: Sextet in Es, op. 81b Bart Aerbeydt en Gijs Laceulle (hoorn), Freiburger Barockorchester o.l.v. Gottfried von der Goltz |
Onder de wat misleidende titel Auf der Jagd nach Romantik verscheen onlangs een cd met concerten en duo's voor twee hoorns. Ik vind de titel misleidend omdat hooguit het tweede deel (Romance) uit het concert van Antonio Rosetti vooruitwijst naar de omantiek; de andere werken, inclusief het Sextet van de jonge Beethoven ademen nog geheel de geest van de 18de eeuw.
Drie concerten voor twee hoorns (het Sextet op. 81b van Beethoven is feitelijk een concert in kamermuziekbezetting) worden afgewisseld met duo's voor twee hoorns. De in het Boheemse Litomerice geboren Antonio Rosetti (1750-1792) werkte lang aan het hof van Oettingen-Walle-stein, het ‘Schwäbische Mannheim', waar het muziekleven op zeer hoog niveau stond. Sinds ik de opnamen van zijn symfonieën met Concerto Köln heb leren kennen ben ik een groot bewonderaar van zijn muziek. Rosetti smeedt invloeden van de Mannheimers, Joseph Haydn, een toefje Parijs - hij bezocht de stad in 1781/82 - en een vleugje Boheemse volksmuziek tot een geheel. Zijn concert voor twee hoorns en orkest in Es werd korte tijd aan Joseph Haydn toegeschreven - het is onder diens naam ook opgenomen door Hermann Baumann en Timothy Brown. Het is een prachtig werk waarin het middendeel, de bovengenoemde Romance, onmiskenbaar vooruitwijst naar de nakende Romantiek. Van Mozart horen we de hoornduo's nr. 11, 3 en 12, de enige van de 12 die in het handschrift van Mozart zijn overgeleverd. Over de authenticiteit van de overige negen duo's wordt nog altijd gebakkeleid, velen denken dat ze oorspronkelijk voor bassethoorn zijn geschreven. Het dubbelconcert van Leopold Mozart werd geschreven in 1752. Het is het meest ‘barokke' concert op deze cd. Ook de schrijfwijze voor hoorn is nog geheel barok: de techniek van het ‘stoppen' (het met de rechterhand beïnvloeden van de toonhoogte, waardoor ook andere dan alleen natuurtonen konden worden gespeeld) dateert pas van rond 1753; de uitvinding ervan wordt meestal toegeschreven aan Anton Joseph Hampel, de leraar van Jan Václav Stich-Punto, de hoornist voor wie Beethoven in 1800 zijn hoornsonate op. 17 schreef.
Van Heinrich Simrock (1721-1788) horen we drie hoornduo's uit op. 2. Hij was de broer van hoornist en vrijmetselaar Nikolaus Simrock, vriend en uitgever van Beethoven. Beide broers hebben naar alle waarschijnlijkheid de eerste uitvoering gegeven van Beethovens mogelijk al in 1795 gecomponeerde, later door Nikolaus Simrock als opus 81b uitgegeven Sextet voor twee hoorns en strijkkwartet. Simrock bewerkte het werk ook als trio voor altviool, piano en cello. De hoornpartijen zijn immers voor amateurs haast onspeelbaar.
In deze uitvoering wordt het strijkkwartet trouwens uitgebreid met een contrabas, hetgeen het werk nog meer doet lijken op een concert voor twee hoorns. Beethoven zoekt ook hier de grenzen van het technisch mogelijke op: luister eens naar de chromatiek in de lage hoorn. De uitvoering van dit alles is om door een ringetje te halen. Dat de techniek van het ‘stoppen' van de toon risico's met zich meebrengt is bekend, maar diezelfde techniek maakt de uitvoering extra keurrijk en levendig. Ook de opname voldoet aan hoge eisen.