CD-recensie

© Gerard van der Leeuw, maart 2025

Onder deze titel verscheen onlangs op het Zweedse BIS-label een sacd die gewijd is aan Telemanns liefde voor tuinieren. Het idee is niet helemaal nieuw, want in 2019 bracht het Deense The Elephant House Quartet op Pentatone de cd Telemann's Garden uit. Maar waar de Denen zich beperkten tot een overigens interessante bloemlezing uit Telemanns rijke kamer-muziekoeuvre, graaft het in Londen gevestigde Hesperi ensemble dieper. Op 27 augustus 1742 schreef Telemann aan zijn vriend Friedrich Armand von Uffenbach:

‘Ob diese [de muziek] zwar mein Acker und Pflug ist, und mir zum Hauptergetzen dienet, so habe ich ihr doch seither ein paar Jahren eine Gefehrtinn zugesellet, nemlich die Bluhmen Liebe, welche beyde wechselweise mich ihre Annehnlichkeiten theilhaft machen. […] Ich gestehe dem nach meiner Unersätt-lichkeit in Hyacinthen und Tulpen, meinen Geiz nach Ranunkeln und besonders Anemonen und meine Begierde nach den mehresten Zwiebelgewächsen. '(1)

Uiteraard vroeg Telemann in dezelfde brief om een paar planten, zoals hij dat ook deed in brieven aan collega's als Pisendel (Dresden), C.Ph.E. Bach en Carl Heinrich Graun (Berlijn) en Händel (Londen). Daarnaast onderhield hij contacten met beroemde botanici uit zijn tijd. Vergeten we ook niet: in 1736 verscheen Linnaeus' Fundamenta botanica.

Ook uit 1742 bleef een lijst bewaard van de vele planten-soorten die Telemann in zijn tuin had staan.(2) Uit een Franstalige brief van Händel aan Telemann:

‘Si la passion pour les Plantes exotiques etc. pourroit pro-longuer Vos jours, et soutenir la vivacité qui Vous est natu-relle, Je m'offre avec un sensible plaisir a y contribuer en quelque maniere. Je Vous fais donc un Present, et je Vous envoye […] une Caisse de Fleurs, que le Connoisseurs de ces Plantes m'assurent d'etre choisies et d'une rareté Charmante, s'il medisent le vray, VOUS AUREZ DES PLANTES LES MEILLEURES DE TOUTE L'ANGLETERRE […] ‘.(3)

De cd bevat dan ook, naast werk van Telemann, ook trio-sonates van Händel en Johann Gottlieb Graun. Een vondst zijn de werken van de Schotse componist James Oswald (1710–1769).

James Oswald: uit 'Airs for the Seasons' (1755)

James Oswald werkte aanvankelijk als dansmeester en had zijn leven lang belangstelling voor de traditionele Schotse volksmuziek. In Londen behoorde hij, samen met o.a. de befaamde musicoloog/componist Charles Burney tot het geheime genootschap The Temple of Apollo. Oswald schreef twee series Airs for the Seasons, in totaal 96 korte sonates voor viool of fluit die allemaal genoemd zijn naar een per seizoen geordende plant of struik, zoals de tulp, de hyacint of de anemoon. De uitvoering van dit alles door Ensemble Hesperi is goed, maar niet opzienbarend. Keurig en degelijk, maar ook een beetje saai. Het prachtige Parijse kwartet van Telemann lijdt hier wel het meest onder. Aan de opnamekwaliteit en het interessante tekstboekje ligt het niet. Maar de leuke, galante en hier en daar Schotse muziek van Oswald vergoedt veel.

________________
(1) Geciteerd naar: Georg Philipp Telemann: Briefwechsel, hrsg. Hans Grosse und Hans Rudolf Jung, Leipzig 1972, S. 237f. Mijn exemplaar. van dit boek was ooit in het bezit van de grote Bruckner-kenner Cornelis van Zwol die het op 17 februari 1984 kocht voor DM 16,95.
(2) Zie: Ralph-Jürgen Reipsch, Dokumente zu Georg Philipp Telemanns "Bluhmen-Liebe", in: Das Moller-Florilegium des Hans Simon Holtzbeckers (2), hrsg. von der Kulturstiftung der Länder in Verbindung mit der Staats- und Universitätsbibliothek Hamburg Carl von Ossietzky (= Patrimonia 210), Berlin und Hamburg 2001, S. 60-79.
(3) Geciteerd naar: Georg Philipp Telemann: Briefwechsel, op. cit., S. 343. De hoofdletters zijn van Händel.

index