CD-recensie
© Gerard van der Leeuw, april 2024
Valencia Baryton Project Treasures from the Eszterháza Palace, Vol. 1: Haydn: Barytontrio in D, Hob. XI:69 - in A, Hob. XI:9 - in D, Hob .XI:58 - in D, Hob. XI:61 - in a, Hob. XI:87 - in G, Hob. XI:55 * * * Valencia Baryton Project Treasures from the Eszterháza Palace, Vol. 2: Haydn: Barytontrio in G, Hob. XI:67 - in A, Hob. XI:6 - in D, Hob. XI:113 - in A, Hob. XI:71 - in A, Hob. XI:35 - in C, Hob. XI:93 |
In de componistenreeks op OpusKlassiek schreef ik in december 2018 het artikel Haydn en de baryton (klik hier). Uit dat artikel:
De baryton die hoofdzakelijk in Oostenrijk, Bohemen en Zuid- Duitsland bekendheid genoot, was vanaf 1765, het jaar waarin hij een instrument van de Weense bouwer Johann Joseph Staldmann kocht, het lijfinstrument van vorst Nikolaus Esterházy, Haydns broodheer. In dat jaar kreeg Haydn al direct op z’n duvel in een streng document dat eindigt als volgt: 'Tenslotte wordt hem, kapelmeester Haydn dringend aanbevolen, zichzelf vlijtiger dan tot nu toe op het componeren toe te leggen, en in het bijzonder zulke stukken te componeren, die men op de gamba [lees: baryton] spelen kan, en waarvan Wij [de vorst] nog erg weinig gezien hebben en om zijn vlijt te kunnen zien, van iedere compositie wat voor een dan ook telkens een eerste exemplaar, schoon en netjes afgeschreven aan Ons te sturen.'
En zo schreef Haydn zo’n 123 trio’s voor baryton, altviool en cello. Kleine meesterwerkjes, die - voor dat artikel bestudeerde ik ze allemaal - stuk voor stuk het beluisteren meer dan waard zijn. Het zijn, omdat de vorst op een gegeven moment zijn interesse in het instrument verloor, wel allemaal jeugdwerken. Maar dat is eerder een voor- dan een nadeel: Haydn ontdekt de mogelijkheden van het instrument en experimenteert hier naar hartelust met de meest uiteenlopende vormen. Van fuga’s tot eenvoudige menuetten en van uitgebreide, peinzende adagio’s tot vrolijke slotrondo’s. Het is typisch niet al te lastig speelbare huismuziek, bedoeld om met veel plezier samen te spelen.
Onlangs verscheen de tweede cd van het Valencia Baryton Project met Haydns baryton-trio’s. Het zijn allebei schitterende opnamen: groots opgenomen, met veel stijlbezef en begrip gespeeld. Zuiverheid, articulatie, dynamiek, enthousiasme: niets laat te wensen over. Je waant je gast op Eszterháza! Luister alleen eens naar het indringende, verstilde, melancholieke, adembenemend mooie Adagio uit het Trio in D. Hob. XI:113. Wat klinken hier de getokkelde snaren achter de kam mooi!
Hopelijk maken ze nog eens een cd met werken van Haydns tijdgenoten als Luigi Tomasini, Andreas Lidl en Joseph Burgksteiner, die ook voor baryton schreven. Immers: zonder lagere toppen is er geen hoogste top. Bovendien geeft het Project opdrachten aan eigentijdse componisten als Ivan Moody, Steve Zink en José Zárate.