CD-recensie

 

© Gerard Scheltens, februari 2021

Medtner: Sleeplessness - Complete Songs Volume 2

Medtner:  5 Poems op. 32 - 6 Poems after Pushkin op. 36 - 6 Poems op. 37 - 4 Poems op. 45

Ekaterina Levental (mezzosopraan), Frank Peters (piano)
Brilliant Classics 96061 • 72' •
Opname: maart 2020, Westvest90, Schiedam

   

Nog vier zulke cd's? Laat maar komen! Jezelf citeren is not done, helemaal fout, maar de uitroep waarmee ik mijn vorige Nikolai Medtner-recensie afsloot (klik hier) blijft gewoon van kracht. Deel 2 van het complete liedoeuvre van de Russische componist in ballingschap heeft dezelfde kwaliteit(en) als deel 1.

Hoewel de titel Sleeplessness zou kunnen wijzen op een andere focus (de eerste heette Incantation) hebben Ekatarina Levental en Frank Peters niet gekozen voor een thematische, maar een chronologische opzet. Dat betekent dat nu de liederen aan de beurt zijn die Medtner schreef in de periode 1915-1924, deels nog in Rusland, deels in Berlijn, voorafgaand aan de grote concertreis door de VS en Canada die zijn vriend Rachmaninov voor hem geregeld had.

Overigens is er geen duidelijke chronologische ontwikkeling in Medtners liederen te detecteren. ‘Vroege' en ‘late' liederen vertonen dezelfde consequente karakteristieken van melodievorming, ritme, harmoniek, tekstbehandeling en verbinding tussen woord en muziek. Waarmee ik nu ook weer niet niet wil zeggen dat al die liederen op elkaar lijken of dat de componist stilstond. Het gaat om formele overeenkomsten, maar vooral om een eigen sfeer. Wel heb ik het idee dat de liederen op de tweede cd een nog grotere compositorische vaardigheid vertonen dan die op de eerste. In die zin is er dus wel een degelijk een ontwikkeling naar grotere rijpheid die veel belooft voor de delen 3, 4 en 5.

De muziek is 'typisch Medtner', in die zin dat van de zangeres een maximum aan expressie en vocale flexibiliteit wordt verlangd, terwijl ook het piano-aandeel in bijzondere mate is uitgewerkt, zodat een lied in feite ook een karakterstuk voor piano is. In dat opzicht loopt er een ontwikkelingslijn van Schubert en Schumann via Duparc en Wolf naar Medtner, ook (of juist) op het gebied van synthese van tekst en muziek. Tegelijk is zijn muziek zo onmiskenbaar Russisch van sfeer als het maar kan. Zonder de liederen van Glinka, Borodin, Moesorgski, Tsjaikovski en Rachmaninov zouden die van Medtner niet bestaan.

Van de 21 gedichten die in deze opusnummers zijn getoonzet zijn er 13 door Poesjkin geschreven. De overige zijn vooral van Afanasi Fet en Fjodor Tjoettsjev die we op de eerste cd ook tegenkwamen. Het cd-boekje bevat een ongebruikelijk maar interessant essay van Lex Bohlmeijer over de verhouding tussen dichter en liedcomponist. Die spreken niet helemaal dezelfde taal. Zij zijn in figuurlijke zin ‘soul mates', goede vrienden die aan weinig woorden genoeg hebben, maar op een subtiele manier passen ze toch niet helemaal bij elkaar. Het is die nauw merkbare, zacht schurende discrepantie tussen (bijvoorbeeld) Poesjkins literaire teksten en Medtners muziek, die het lied intrigerend maakt. Bohlmeijer suggereert dat men voor een goed begrip eigenlijk eerst de gedichten zou moeten lezen en dan pas naar de muziek moet luisteren. Voor mij kwam dat advies al te laat. Je moet dus állereerst de liner notes lezen, ik zal voortaan de juiste volgorde kiezen.

Voor de rest kan ik alleen maar herhalen dat sopraan Ekaterina Levental en haar pianopartner Frank Peters een unieke en welkome daad stellen door alle 107 liederen van Medtner in een serie van vijf cd's op te nemen en dat het hoge niveau van hun eerste van hun eerste vertolkingen gehandhaafd is. Die loftrompet heb ik al eerder geblazen. Nóg drie zulke cd's? Laat maar komen!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links