CD-recensie
© Gerard Scheltens, mei 2020 |
Ekaterina Levental heeft Nikolaj Karlovitsj Medtner "ontrukt aan de vergetelheid", meldt een landelijk dagblad. Hoewel het fijn is dat landelijke dagbladen überhaupt aandacht schenken aan deze componist, lijkt de claim wat overdreven, want de inspanningen van Hamish Milne, Geoffrey Tozer, Marc-André Hamelin en 'onze' Caspar Vos, om maar een paar te noemen (wat dacht u van Emil Gilels en Yevgeny Kissin?) zijn beslist niet uit te vlakken. Dankzij hen heeft de onmodieuze maar briljante muziek van de Russische componist de laatste decennia een verdiende herleving meegemaakt. Maar een doorbraak kunnen we deze nieuwe opname van Levental en Peters wel noemen. Voor meer informatie over Medtner verwijs ik schaamteloos onbescheiden naar twee eerdere recensies van mijn eigen hand, uit februari 2008 (klik hier) en maart 2018 (klik hier) waarin ik mijn enthousiasme voor deze componist de vrije loop liet. Kort gezegd: Nikolaj Medtner (1880-1951) was een Rus (met Duitse roots) die vanaf 1921 buiten de Sovjet-Unie leefde en van 1936 tot zijn dood in Londen woonde. Hij was een goede vriend van Rachmaninov en componeerde in een verwante stijl, met hier en daar een vleugje Skrjabin. Zijn werk lijkt te dateren uit een geprolongeerde 19de eeuw en gaat voorbij aan de muzikale ontwikkelingen die in zijn eigen tijd aan de orde waren (en die hij grondig verfoeide). Hij bleef laatromantisch en tonaal componeren tot zijn laatste snik. Toch heeft zijn muziek een eigen karakter en een grote aantrekkelijkheid. Medtner, zelf een groot virtuoos, schreef veel pianomuziek, waaronder sonates en concerten die veel eisen stellen aan de pianist. Ze lijken te zijn gecomponeerd in een ongestructureerde 'flow', maar bij nadere bestudering blijkt er wel degelijk een doordacht plan aan ten grondslag te liggen. Nog tijdens zijn leven gold zijn oeuvre als hopeloos ouderwets en naast de mode, want baanbrekend was het nooit geweest en 'mainstream' zou het niet worden. De wonderen die het verbergt bleven onopgemerkt, al zijn er door de jaren heen gelukkig wel bewonderaars geweest. Rond 1990 kwam er opeens een hausse in opnamen van zijn pianoconcerten. Het leek wel een wedstrijd: Nikolaj Demidenko, Geoffrey Tozer, Geoffrey Madge en Konstantin Scherbakov deden met enthousiasme mee. Daarna ebde de belangstelling weer weg. Bijna driekwart eeuw na zijn dood hoeft het ons niet meer te interesseren of Medtner kon meekomen met zijn eigen tijd. Deze muziek heeft zijn eigen mérites, los van het toevallige tijdsgewricht. Belangrijk is het uitgesproken vertellend karakter, niet alleen in de sonates die vaak onderdeel zijn van een doorlopend, vloeiend verhaal, maar ook in zijn losse pianostukken zoals de Skazki ('sprookjes' of 'vertellingen'). Het zijn deze stukken waaraan Medtners liederen het meest verwant zijn. Ekaterina Levental en haar pianopartner Frank Peters stellen een unieke en welkome daad. Hun project is het opnemen van alle 107 liederen van Medtner in een serie van vijf cd's. Dat is nog niet eerder gebeurd, al zijn delen van dit omvangrijke liedoeuvre wel eens eerder opgenomen. Het meest uitgebreid was in 2018 een dubbel-cd van het label Delphian met de pianist Iain Burnside. Hij bracht zes verschillende zangers (twee vrouwen en vier mannen) bijeen die in hun onbarmhartige enthousiasme helaas vergaten dat elk lied zijn eigen verteltoon heeft. Ook Burnsides pianospel kent weinig nuances. Medtner vertolken is niet makkelijk, want de zangers moeten opboksen tegen een prominente en gecompliceerde pianopartij, en daarbij ook nog recht doen aan het specifieke karakter van elk lied afzonderlijk. In dat opzicht valt veel te verwachten van het duo Levental-Peters als we afgaan op deze veelbelovende eerste cd met 27 relatief vroege liederen in de Russische taal, op gedichten van onder anderen Poesjkin, Lermontov, Afanasi Fet en Fjodor Tjoettsjev. De melancholieke, herfstige sfeer weerspiegelt het tsaristische Rusland van voor de revolutie, waarvan de ooit Oezbeekse maar al heel lang Nederlandse Ekaterina Levental de geest perfect te pakken heeft. Haar soepele vocalistiek is een genot om naar te luisteren. De pianopartij is 'des Medtners', dat wil zeggen melodieus, briljant, doorwrocht, meeslepend en vol verrassingen. Frank Peters, die al heel lang 'in Medtner' is, speelt met alle brille die in hem is. Tegelijk respecteert hij de zangstem volledig: de ideale pianopartner dus. Nog vier zulke cd's? Laat maar komen! Nikolaj Medtner zal er wel bij varen. index |
|