CD-recensie
© Gerard Scheltens, maart 2021
Les Apaches Ravel: Shéhérazade De Falla: Troisième mélodies - Siete canciones populares españoles Oracion de la madres que tienen a sus hijos en brazos De Sévérac: À l'aube dans la montagne - Deux mélodies nouvelles Delage: Trois mélodies, op. 2 Ellen Valkenburg (sopraan), Maurice Lammerts van Bueren (piano) |
Straatbendes zijn geen modern verschijnsel. Het Parijs van het begin van de 20ste eeuw werd er al door geteisterd. Berucht waren Les Apaches, een angstaanjagend groepje, en toen een krantenjongen in 1902 tot zijn schrik aanliep tegen een bende woestelingen, schreeuwde hij het uit. "Attention! Les Apaches!" Maar het viel mee. Het waren niet de gevreesde straatschuimers, maar slechts Maurice Ravel en zijn vrienden, opgewonden terugkerend van de première van Debussy's baanbrekende opera Pelléas et Mélisande. Ze hadden zoveel plezier in het misverstand dat ze zich Les Apaches gingen noemen, als geuzennaam.
Het was een kosmopolitische kunstenaarsbende rond de schilder Paul Sordes, bij wie ze wekelijks samenkwamen. Leden waren naast Ravel onder anderen Déodat de Sévérac en Maurice Delage, de Spaanse pianist Ricardo Viñes en de bekende critici Michel-Dimitri Calvocoressi en Émile Vuillermoz. Later kwamen ook De Falla en Stravinsky erbij. Een echte 'club' was het niet, meer een informele vriendenclub van vooruitstrevende kunstenaars. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak was het afgelopen met Les Apaches. Er waren andere zorgen.
Voor sopraan Ellen Valkenburg en pianist Maurice Lammerts van Bueren was het verhaal van Les Apaches een mooi kapstok om hun cd aan op te hangen. In het liedoeuvre van de leden Ravel, De Falla, Déodat de Sévérac en Maurice Delage zijn daarvoor aanknopingspunten genoeg. Bij Ravel denk je in de eerste plaats aan de onvergelijkelijke Shéhérazade op gedichten van Tristan Klingsor, maar die klinkt hier wel in de zeldzame pianoversie. Dat is even wennen. Het ligt niet aan het subtiele en lichte pianospel van Maurice Lammerts van Bueren dat Ravels betoverende orkestklank toch wordt gemist.
Van de twee wat minder bekende Apaches op deze cd was De Sévérac opgeleid aan de conservatieve Schola Cantorum de Paris van Alexandre Guilmant en Vincent d'Indy, terwijk Delage een leerling was van Ravel, maar beiden componeerden in een stijl waarin invloeden van Debussy, Ravel en Chabrier moeiteloos mengen met die van Franck en Chausson. Het levert van elk van beiden drie mooie liederen op.
Ook De Falla schreef in zijn Parijse periode 1907-1914 een paar Franstalige liederen op teksten van Théophile Gautier. Bijzonder is Chinoiserie, waarin de Chinese geliefde in een porceleinen toren zit, en in Séguidille wordt de sfeer al voorbereid van de beroemde Siete canciones populares españoles, waarin Ellen Valkenburg haar vocale talent kan uitleven.
De cd sluit af met Oración de las madres que tienen a sus hijos en brazos , het gebed van een moeder die vreest dat haar zoontje soldaat zal worden en in de oorlog zal sterven. Het roerende einde van een geslaagde debuut-cd. De zuivere, volle sopraanstem met een goede laagte van Ellen Valkenburg en het geschakeerde spel van Maurice Lammerts van Bueren zijn goed gedisponeerd voor dit Frans- en Spaanstalige repertoire. In hun vertolkingen klinkt niet alleen affiniteit door met dit repertoire, maar ook een subtiel aanvoelen van de literaire teksten. Heel mooi. Smaakt naar meer!
De verzorging van de cd is fraai, met alle liedteksten in Frans en Engels, maar niet in de volgorde waarin ze gezongen worden. Niet erg, wel onhandig.