Trio 'Organum ad libitum'- Walcker-orgel, Martinikerk, Doesburg

Karg-Elert: 2 delen uit 'Cathedral Windows' op. 106 - Symfonisch koraal 'Ach bleib mit deiner Gnade' op. 87 nr. 1

Saint-Saëns: Bacchanale uit 'Samson et Delila'.

Saint-Saëns/bew. H.-P. Kortmann: Carnaval des animaux.

Bach: 'Erbarm dich mein, o Herre Gott' BWV 721 - 'Schmücke dich, o liebe Seele' BWV 759 - 'Nun komm' der Heiden Heiland' BWV 659.

Reger: Toccata en Fuga op. 59 nr. 5 en 6 - Introductie en Passacaglia in d.

Schubert/bew. De Gier: Symfonie in b ('Unvollendete') D 759.

Zweers: Preludium en Dubbelfuga in f.

Gerrit Christiaan de Gier, Heinz-Peter Kirtmann en Jean-Paul Imbert op het Walcker-orgel van de Martinikerk in Doesburg.

AAVV Organ-Records 2006001-1 • 55' + 61' • (2 cd's)

Verkrijgbaar bij de muziekhandel of te bestellen bij AAVV Belastingadviseurs,
Postbus 229, 3454 ZL De Meern

Zie ook www.aavv.nl

---

Het lijkt op het eerste gezicht wat vreemd: een orgel-cd, uitgegeven door een belastingadviesbureau. Maar wie de directeur van dat bureau, Krijn W. van Veen, kent, begrijpt de beweegredenen achter de uitgave. Van Veen is een fervent orgelliefhebber en organiseert onder meer orgelconcerten voor Gerrit Christiaan de Gier.

In het voorwoord schrijft Van Veen: "De organisten hadden de opdracht muziek ten gehore te brengen welke grotendeels nog niet eerder op cd is verschenen". Nu is dat wat betreft de organisten De Gier en Kortmann goed gelukt; de door Imbert gespeelde Toccata d-moll / Fuge D-dur en de Introduktion und Passacaglia van Max Reger behoren echter - ook volgens het cd-boekje! - zo ongeveer tot de "meest gespeelde werken van deze componist". Ik houd het er maar op dát het al bijzonder is dat een Franse organist zich met Reger inlaat.

Het meest benieuwd was ik naar de Gerrit Christiaan de Giers bewerking van Schuberts Onvoltooide symfonie, die ik dan ook als eerste opzette na het uitpakken van de cd. Na enkele maten liep ik vertwijfeld terug naar de cd-speler en controleerde of ik wel de goede cd had opgezet. Uit de verte hoorde ik namelijk een symfonieorkest. Maar het was toch wel degelijk het Walcker-orgel waar ik naar luisterde! Deze ervaring geeft al aan dat Gerrit Christiaan de Giers bewerking én uitvoering van de Schubert-symfonie zeer levensecht is. In de eerste maten hoor je de contrabassen sonoor ronken, gevolgd door de al even realistisch klinkende strijkersbewegingen die het eerste thema omgeven. Aan de instrumentatie en de waarheidsgetrouwe dynamiekverschillen is goed te horen dat De Gier zich grondig in de orkestversie heeft verdiept. Het enige dat ik niet begrijp is waarom hij telkens aan het begin van een nieuwe frase, bijvoorbeeld daar waar het tweede thema in een andere ligging wordt herhaald, de eerste noot zo lang aanhoudt dat de doorgaande beweging erdoor wordt opgehouden. Voor het overige heb ik diep respect voor de manier waarop De Gier Schuberts Unvollendete op het Walcker-orgel tot leven brengt. Af en toe, als de tremulanten aan gaan, komt heel even het betreurde Steinmeyer-orgel uit de Amsterdamse Prinsessekerk om de hoek kijken.

Veel minder spannend vind ik Heinz-Peter Kortmanns aanpak van Saint-Saëns' Carnaval des animaux, waarmee de tweede cd begint. Dit humoristische werk is gebaat bij een vlotte, lichtvoetige uitvoering. Het is allemaal te nadrukkelijk gespeeld, met te veel aandacht voor details. Dat heb ik een organist als Marco den Toom een aantal jaren terug veel overtuigender horen doen.

Een zeer fraaie afsluiting van de tweede cd vormt Preludium en Dubbelfuga in f  van Bernard Zweers, een van zijn zeer schaarse orgelcomposities, geschreven op 28-jarige leeftijd. Een wat 'verhalend' preludium dat in een ijle registratie begint en uitmondt in een degelijke fuga.

De eerste cd begint met de naar mijn smaak boeiendste twee delen uit Sigfrid Karg-Elerts Cathedral Windows, mooi afwisselend geregistreerd en boeiend gespeeld door Heinz-Peter Kortmann, organist en koordirigent in Krefeld.

Het daarop volgende 'spektakelstuk' Bacchanale (drinkgelag, orgie) uit Saint-Saëns opera Samson et Dalila, dat maar liefst 10 minuten duurt, kan mij niet bekoren. Het quasi-oosterse melodietje blijft bovendien de hele dag in je hoofd rondzeuren. Een onbegrijpelijke keus.

Een groter contrast met het daaropvolgende Bach-koraal Erbarm dich mein, o Herre Gott, gespeeld door Jean-Paul Imbert, is nauwelijks denkbaar. De uitvoering had in dit romantisch klankgewaad veel indruk kunnen maken, ware het niet dat Imbert het aanvankelijk statige tempo niet volhoudt maar opvoert. Schmücke dich, o liebe Seele is consistenter van tempo, maar de later gebruikte solostem (met Glockenton?) klinkt te zacht ten opzichte van de linkerhand- en pedaalregistratie. In Nun komm' der Heiden Heiland fungeert de "Silbermann-Cornet" als solostem. Overigens denk ik dat de toelichtingen bij de beide laatste koraalvoorspelen zijn verwisseld.

Imbert maakt een échte toccata van Regers op. 59 nr. 5, met virtuoos passagewerk en grote dynamische contrasten. In de fuga wordt het tempo tot grote hoogte opgevoerd. Zijn spannende uitvoering van Karg-Elerts Symphonischer Choral 'Ach bleib mit deiner Gnad' zorgt voor een bevredigend besluit van de eerste cd.

De opname van de op 14 september 2006 overleden Willem van Beek is aan de 'ruimtelijke' kant. Het kan geen kwaad om de basregelaar van uw versterker een paar streepjes terug te zetten.

De toelichting in het cd-boekje wordt helaas wat ontsierd door slordigheden (Nijmwegen i.p.v. Nijmegen, Carneval i.p.v. Carnaval enz.). Een zin als "Hoewel de authenticiteit ervan betwist wordt, wordt dit koraal vaak toegeschreven aan Homilius" (staat bovendien onder Nun komm' der Heiden Heiland maar slaat op Schmücke dich...) had toch vermeden kunnen worden. Het gebruik van de talen is me ook niet helemaal duidelijk: de organisten worden uitsluitend voorgesteld in het Engels, maar die taal komt verderop in het boekje niet terug. De toelichtingen zijn namelijk in Nederlands, Duits en Frans...

Niettemin een interessante dubbel-cd tegen een aantrekkelijke prijs (€ 19,95) van het alom geliefde Walcker-orgel met deels boeiende vertolkingen.