Martha Argerich & Friends
Live from the Lugano Festival 2007

CD 1:
Beethoven: Pianotrio in D, op.70 nr. 1 (Geister) (a).

Mozart/Busoni: Fantasie für eine Orgelwalze KV 608  (bewerking voor 2 piano's) (b).

Schumann: Andante en variaties voor 2 piano's op. 46 (c).

Schumann: Kinderszenen op.15 (d).

CD 2:
Beethoven: Pianokwartet in D, WoO 36/2 (e).

Ravel: Ma mère l'oye  (voor piano vierhandig) (f).

Glinka: Divertimento brilliante over motieven uit La Sonnambula van Bellini (g).

Messiaen: Thème et variations pour violon et piano (1932) (h).

Ravel/Garban: Daphnis et Chloé: Suite nr. 2  voor 2 piano's (i).

CD 3:
Bartók: Vioolsonate nr.1 Sz 75  (j).

Dohnányi: Pianokwintet nr.1 in c, op.1 (k).

Lutoslawski: Paganini-variaties voor 2 piano's (l).

Piano:
Martha Argerich (a, b, c, d, f, j, l), Lilya Silberstein (b), Gabriela Montero (c), Karin Lechner (e,i), Alexander Moguilevsky (f, g), Sergio Tiempo (i), Nicolas Angelich (k), Mauricio Vallina (l).

Viool:
Renaud Capuçon (a, j), Alissa Margulis (e, g, h), Lucia Hall (g, k), Dora Schwarzberg (k).

Altviool:
Lida Chen (e), Nora Romanoff-Schwarzberg (g, k).

Cello:
Mischa Maisky (a), Mark Drobinsky (e, g), Jorge Bosso (k).

Contrabas:
Enrico Fagone (g)

Live-opname: Lugano, juni 2007. 

EMI Classics 518333 2 • 68' + 71' +68' •

---

Om te beginnen: elke ware liefhebber van kamermuziek moet deze cd's in de kast hebben staan! Deze live opnamen van het Lugano Festival 2007 bieden topuitvoeringen door topmusici. De geselecteerde opnamen zijn een perfecte mix van absolute meesterwerken en onbekende juweeltjes die juist door zo'n geweldige uitvoeringen extra gaan schitteren!

	'Begeistert': Martha Argerich met Mischa Maisky

Fenomenaal spel in Geistertrio

CD 1: Deze begint met een uitvoering van Beethovens Geistertrio (door Renaud Capuçon, Mischa Maisky en Martha Argerich) die werkelijk "begeistert" is!

De musici vliegen er met vuur in maar het vormbesef blijft, de articulatie is subiem en ook met de partituur erbij zit je volop te genieten: dit is kamermuziek maken op het allerhoogste niveau!  Werkelijk alles lukt en waar violist Gidon Kremer in het verleden nog weleens verstorend werkte in een trio met Argerich en Maisky, is Renaud Capuçon juist de lijm die deze twee grootheden op één lijn brengt en houdt! Door de live opname is dit een echte herbeleving (de spanning is voelbaar!) en mede daardoor is dit voor mij momenteel het ideale Geistertrio op cd!

Argerich speelt helder en krachtig en weet de balans perfect te houden (en dat is op een moderne vleugel een hele opgave in dit stuk!).  Maisky speelt (uiteraard) zeer persoonlijk maar altijd binnen het kader van de uitvoering. Waar hij, vooral als solist, nog weleens de neiging heeft om de muziek uit elkaar te trekken blijft hij hier altijd ensemblespeler.

Deze drie musici speelden dit trio in 2007 op meerdere plaatsen (o.a. ook bij het festival in Verbier) en gelukkig, gelukkig is deze uitvoering voor het nageslacht vastgelegd. Het is zo'n opname die gekoesterd moet worden en heel, heel vaak beluisterd! De opname zelf is subliem: helder, goed in balans. Doordat het een live uitvoering is gaat de stemming van de vleugel in deel 3 (onder invloed van het spel van La Argerich) achteruit maar mij hindert dit niet.

Juist dit soort live opnamen doen mij het belang van opnamemedia weer beseffen: het bewaren van dit soort historische momenten!

En de rest van deze cd? Net zo mooi!

Busoni's bewerking voor 2 piano's van Mozarts Fantasie für eine Orgelwalze (mechanisch orgel) uit 1791 werkt buitengewoon goed. Mozart maakte zelf een bewerking voor piano vierhandig maar in Busoni's versie is het stuk dramatischer, orkestraler. De uitvoering door Martha Argerich en Lilya Silberstein is dat gelukkig ook, maar de voelbare spanning in het  prachtige, hemelse middengedeelte (Andante) maakt het helemaal af.

Eigenlijk zou iedere Mozart liefhebber dit stuk moeten kennen: het is groots en onverzettelijk als de Jupiter-symfonie (inleiding en fuga) maar ook breekbaar (Andante) zoals Mozart alleen schreef in zijn laatste levensjaren. Grote invloed had dit meesterwerk op Beethoven en Schubert, die zijn eigen onsterfelijke Fantasie voor 4-mains ook schreef in f-klein.

Het prachtige Andante en variaties van Schumann wordt hier gespeeld in de (ingekorte) versie die Schumann zelf maakte voor 2 piano's. De oorspronkelijke versie voor 2 hoorns, 2 cello's en 2 piano's prijkt ook vaak bij Argerich op programma's maar deze kortere versie is misschien wel spannender. Er wordt door Gabriela Montero en Martha Argerich zeer virtuoos gespeeld in dit prachtige stuk van Schumann dat je toch echt te weinig hoort!

Als "toetje" (..) volgt één van Argerichs paradepaardjes: een uitvoering van Schumanns Kinderszenen, door haar duidelijk als cyclus gespeeld. Dit is een van de mooiste uitvoeringen die ik van haar heb gehoord (en ze speelt het echt heel vaak!) Ze biedt het allemaal: het fantastische van Schumanns muziek, het van het ene op het andere moment van stemming kunnen wisselen, maar ook de hartverscheurende poëzie, de uitgelatenheid. Voor mij past Argerichs persoonlijkheid gewoon het beste bij Schumann en ik kan me een tv-fragment herinneren waarin ze dat ook aangaf..

Verrassend repertoire

CD 2: Qua programmering de meest verrassende.

Allereerst horen we een van de drie pianokwartetten die Beethoven op 14-jarige leeftijd schreef. Omdat hij voor zichzelf de lat erg hoog legde liet hij ze nooit uitgeven. Maar er is enorm veel te genieten in deze mozartiaanse werken. Dit tweede kwartet is charmant, speels en vriendelijk. Inderdaad: niet waar je bij Beethoven meteen aan denkt. Maar zeer de moeite waard om te horen en ongelooflijk dat een jongen van veertien dergelijke werken uit zijn pen liet vloeien.

Het volgende werk is niet (zoals in het boekje, in de toelichting, op de cd én op internet staat) het Gran Sestetto van Glinka maar diens Divertimento brilliante over motieven uit La Sonnambula van Bellini (1832).  Het is natuurlijk buitengewoon vreemd dat er zo'n enorme fout in alle documentatie in deze cd-doos zit!

Ondertussen is er heel veel te genieten in deze zeer Italiaanse variaties die besluiten met een heuse Tarantella. Pianist Alexander Moguilevsky tilt het stuk ver boven zichzelf uit. Zijn elegante, geraffineerde en uiterst kleurrijke spel is een groot plezier om naar te luisteren! De pianoconcerten van Chopin zijn trouwens heel erg dichtbij in dit stuk! (Chopin werd zoals bekend ook geïnspireerd door het Italiaanse bel canto).

Vervolgens verrast violiste Alissa Margulis met een zeer gepassioneerde interpretatie van Messiaens Thème et Variations, geschreven voor violiste Claire Delbos, Messiaens eerste vrouw, in het jaar van hun huwelijk.  Hier lijkt Messiaens exaltatie zich nu eens voor één keer  op een ander niveau te uiten. Wat een liefdesverklaring!

Alissa Margulis

Tot slot twee werken van Maurice Ravel. De overbekende Suite uit Ma mère l'oye voor piano vierhandig krijgt een zeer eigenzinnige uitvoering door Martha Argerich en Alexander Moguilevsky. De ingestudeerde haperingen in deel twee doen wel heel gekunsteld aan en ook verder klinkt dit als Martha op haar extreemst. Laideronette (keizerin van de pagodes) scheurt in een Chinese formule-1 auto voorbij, en de paradijselijke tuin in deel vijf ( La jardin féerique) zou misschien iets meer lucht (en licht) kunnen gebruiken. Maar de prachtige, vertellende toon van beide pianisten maakt heel veel goed!

Veel origineler is de keuze van de Tweede Suite uit Daphnis et Chloé in een bewerking voor twee piano's,door Ravel's favoriete bewerker Lucien Garban (toentertijd corrector bij muziekuitgever Durand in Parijs). Natuurlijk, de kleurrijke instrumentatie van het origineel ontbreekt maar het is meer dan fascinerend om alles in deze partituur zo duidelijk en open te kunnen horen! Het duo Karin Lechner-Sergio Tiempo heeft er zijn handen vol aan maar speelt de sterretjes van de hemel en het publiek gaat uit zijn dak aan het slot! Nergens slaat de pianoklank dicht of wordt het lelijk, wat natuurlijk ook een verdienste is van de bewerker!

	Renaud Capuçon

Twee Hongaren en een Pool

CD 3 begint met een andere liefde van Argerich: de Eerste Vioolsonate van Béla Bartók. Ook deze sonate speelt ze vaak (en graag), met  diverse violisten. Hier is haar partner Renaud Capuçon die volop meegaat in haar gepassioneerde opvatting van dit stuk. In het laatste deel gaan de teugels los en is er geen houden meer aan: geweldig!

Het Eerste Pianokwintet van Ernö von Dohnányi is overduidelijk beïnvloed door zijn grote voorbeeld Johannes Brahms (die het ook meteen in Wenen liet uitvoeren). Het is geschreven door een 17 jaar jonge leerling aan het conservatorium van Boedapest en is zeker de moeite van het beluisteren waard. Het Scherzo is ook qua thematiek zo aan Brahms verwant (diens Tweede Pianotrio!) dat het een glimlach oproept.

De laatste twee delen zijn minder memorabel en doordat de uitvoering niet echt geweldig is (er wordt flink gezwoegd en overdadig gevibreerd!) is dit misschien het minst aansprekende werk op deze cd's.

Aan het slot dan nog zo'n stuk dat Argerich overal mee naartoe eemt: Lutoslawski's Variaties op een thema van Paganini. Een geweldige 'crowd pleaser', zeker door zo'n uitvoering!

De afgelopen weken heeft deze cd-doos me enorm veel plezier gegeven, meer dan veel andere, misschien beter geproduceerde cd's. Juist het herbeleven van een live-uitvoering is voor mij nog altijd het grootste voordeel!

Kijk dus uit naar de CD-doos over het jaar 2008 die deze maand uitkomt en bezoek misschien Lugano in juni 2009, want er worden dan twee jubilarissen in het zonnetje gezet: uiteraard Felix Mendelssohn (200 jaar geleden geboren), maar ook (!): Ernest Bloch (50 jaar geleden overleden). Wat een geweldig idee!