CD-recensie
© Aart van der Wal, februari 2017
Salve Festa Dies - L'éclat de la musique sacrée en Pologne au temps de la dynastie Vasa (1587-1668) Werken van o.a. Zielenski (ca. 1550-1615) - Mielczewski (ca. 1600-1651) - Förster Jr (1616-1673) Les traversées Baroques o.l.v. Étienne Meyer K617 CDB006.4 (4 cd's) Opname: L'église Saint Martin de Hoff, Sarrebourg (F) |
 |
Er verschijnt steeds meer onbekend materiaal dat misschien wel eeuwen op (her)ontdekking heeft gewacht. Vreemd is dat niet, want het aantal archieven en bibliotheken is onoverzienbaar. Soms wordt bij toeval iets ontdekt, soms na gericht zoeken. Niet al die ontdekkingen zijn waardevol (de vindplaatsen meestal wel), maar zelfs als ze dat niet of in mindere mate zijn kunnen ze een belangrijke schakel vormen in de ketting van de muziekgeschiedenis. De op deze vier cd's verzamelde geestelijke muziek uit het zestiende- en zeventiende-eeuwse Polen valt in ieder geval onder de noemers waardevol en historisch belang.
Het in het Franse Metz gevestigde label K617 (vernoemd naar Mozarts KV 617) bracht onlangs maar liefst vier volgeperste cd's uit met uitsluitend a capella koorwerken uit de tijd van de Poolse Wasa-dynastie. De veelbelovende titel wordt in de praktijk waargemaakt: 'L'éclat de la musique sacrée en Pologne au temps de la dynastie Vasa'. Gloedvolle gewijde muziek dus. 'Salve Festa Dies' (Gegroet, Feestdag) verwijst naar het gelijknamige koorwerk van Mikolaj Zielenski, dat in deze set is opgenomen.
Het Huis Wasa had in de zestiende en zeventiende eeuw heel wat in de Europese melk te brokkelen. Van 1523-1654 heerste het vorstengeslacht over Zweden en van 1587-1668 over het gebied Polen-Litouwen. Het zal niet verbazen dat die heerschappij niet zonder slag of stoot verliep. Sigismund Wasa, de kleinzoon van Gustaaf Eriksson, kwam in 1587 in Polen aan de macht, waarbij hij en passant ook nog werd benoemd tot grootvorst van Litouwen. Tot Sigismund in 1599 het veld moest ruimen en werd opgevolgd door zijn oom Karel.
Een deel van de composities die op deze vier cd's is verzameld ontstond in een uiterst roerige periode in Polen. Door verwoestende oorlogen en opstanden raakte het land niet alleen een groot deel van zijn grondgebied kwijt, maar verloren de Polen ook veel goed en have. In 1655 werd het land overvallen door een Zweedse en Russische legermacht die danig huis hield. Tot overmaat van alle rampen woedde 1709 in Poltava ook nog eens een uiterst bloedige veldslag die veel slachtoffers maakte. Het Huis van de Poolse Wasa's was toen al en breed ter ziele gegaan.
De Poolse musicologe Barbara Przybyszewska-Jarminska heeft veel werk gemaakt van de toelichting (helaas alleen in het Pools en Frans), waardoor een helder licht wordt geworpen op een belangrijk segment van de Poolse geschiedenis. Een historie waar wij hier in het Westen nooit veel aandacht voor hebben gehad. Maar hoewel ver terug in de tijd en ook nog eens ver van ons bed is toen wel sprake geweest van een bloeiende muziekcultuur die meestal in manuscriptvorm keurig bewaard is gebleven en weer tot leven is gebracht.
Hoewel het Poolse componisten betreft en inherent daaraan Poolse muziek uit het tijdvak 1587 tot 1668 zal het niet moeilijk vallen om daarin meer dan voldoende raakvlakken te vinden met de West-Europese kerkmuziek uit de Renaissance. Er waren ook toen veel meer kruisbestuivingen dan menigeen denkt. Er werd gereisd, er werden manuscripten en publicaties uitgewisseld, men wist van elkaar. Geen wonder dus dat we in deze muziek vergelijkbare compositietechnieken aantreffen.
Deze uitgave biedt veel meer dan de som der delen. Bovendien wordt er prachtig gezongen en zorgen de bijdragen van de 'authentiek' geschoolde instrumentalisten voor net dat beetje extra jus dat dit fraai samengestelde programma nog eens extra aantrekkelijk maakt.