CD-recensie

© Aart van der Wal, juni 2025

In maart 1700 kondigde de Londense uitgever Jacob Tonson een muziekwedstrijd aan, gesponsord door Whig-aristocraten, met een prijzenpot van 200 guineas. Ze behoorden tot de Whig-partij , een invloedrijke politieke groepering in Groot-Brittannië, actief vanaf de late zeventiende tot de negentiende eeuw, veelal afkomstig uit adellijke kringen en de hogere klassen. Hun streven richtte zich op parlementaire macht, de constitutionele monarchie en sociale en maatschappelijke hervormingen, waaronder afschaffing van de slavernij en uitbreiding van het kiesrecht. Ze speelden onder meer een belangrijke rol in de 'Glorious Revolution' van 1688, die tot de abdicatie leidde van James II en de opkomst van Willem III van Oranje.

Vier componisten werden door Tonson uitgedaagd om William Congreve's libretto The Judgment of Paris muzikaal gestalte te geven. De uitvoering van de masque zou in het voorjaar van 1701 plaatsvinden in het Dorset Garden Theatre, met de uiteindelijke jurering op 3 juni van dat jaar.

Interieur van het Dorset Garden Theatre. Gravure naar een voorstelling van 'The Empress of Morocco', een tragedie van Elkanah Settle, decor van de tweede akte, eerste scène (1673)

Er deden vier componisten mee: John Eccles, Gottfried Finger, Daniel Purcell en John Weldon. De nog jonge en relatief onbekende Weldon (ca. 1776-1736) werd de verrassende winnaar, wat al spoedig tot gemor leidde. Zo verliet een teleurgestelde Finger het land, terwijl anderen de sterke invloed van de adellijke juryleden zonder enige muzikale scholing bekritiseerden.

Uit historische bronnen (alleen de partituur van Finger is verloren gegaan) blijkt de instrumentale bezetting: trompetten, pauken, blokfluiten, hobo's, fagot, strijkers en continuo, met in de partituur van Eccles tevens een dwarsfluit.

Wie het ensemble leidde staat evenwel niet vast. In het tekstboekje wordt Eccles, zelf violist, als dirigent voorgesteld, en Purcell en Weldon, ervaren organisten, als leider van het continuo en met Finger op basgamba. We weten wel met zekerheid dat Weldon in 1702 over 30 zangers beschikte; uitgaande van de 90 uitvoerenden in Eccles’ versie komen we aldus uit op een orkest van zo’n 60 musici – wel groot, maar niet ongebruikelijk voor Engeland in die tijd.

The Judgment of Paris heeft overigens niets te maken met de Franse hoofdstad, maar alles met de gelijknamige Trojaanse herder (hij werd geboren als prins, wat op zich een verhaal apart is) die van de godin Eris een gouden appel in de handen krijgt gedrukt met het opschrift 'Voor de mooiste'. Maar ook Venus (Aphrodite), de godin van de liefde, Juno (Hera), de godin van de echtelijke trouw en Pallas Athene (Minerva), de oorlogsgodin, maken aanspraak op de fel begeerde titel. Daarom vragen ze Paris om te bepalen wie er als enige recht op heeft. Om hun doel te bereiken werpen ze al hun verleidingskunsten in de strijd: Juno biedt hem ongekende macht en volledige heerschappij, Venus zegt hem de onvoorwaardelijke liefde van de mooiste vrouw op aarde toe en Pallas Athene wijsheid en ongekende overwinningen op het slagveld.

William Congreve (1670-1729) heeft zijn libretto van zijn toneel- en muziekspektakel (géén dans!) slechts een bescheiden dramatische lading meegegeven, hetgeen we in de muziek van Weldon ook als zodanig terughoren. In het tekstboekje wordt gewezen op de zwakte van dat libretto, maar dat Weldon die juist te baat nam om al vrij vroeg in de handeling twee koren toe te voegen, terwijl Eccles en Purcell juist Congreve op de voet volgden en het koor pas bij ‘Let Ambition fire thy Mind’ lieten inzetten. De meest opvallende troef was de door Weldon gehanteerde, toen als modern beschouwde Italiaanse stijl, met eenvoudige, doelgerichte harmonieën en direct aansprekende melodieën. Zeker is dat Weldons melodieuze versie van 'Let Ambition fire thy Mind' wel tien keer gezongen werd (met alle mogelijke herhalingen), en als enige nummer uit de competitie blijvende populariteit genoot.

Weldons The Judgment of Paris is een vroege blauwdruk van wat zou uitgroeien tot de Engelse oratoriumpraktijk zoals die later door Händel zou worden vervolmaakt.

Die populariteit van toen moet in de loop der tijd behoorlijk zijn ingezakt, want ik heb, het internet afspeurende, slechts twee live-uitvoeringen van het werk kunnen ontdekken: tijdens de BBC Proms in 1989 en op 28 oktober 2023. Terwijl het toch zeker een werk is dat meer uitvoeringen verdient.

Tijdens de opname

Als we ervan uit mogen gaan dat er in discografisch opzicht geen enkele andere opname van het opus is dan deze met The Academy of Ancient Music, dan mogen we ons desondanks zeer gelukkig prijzen, want hier is sprake van een geweldige uitvoering, met alleen maar plussen.

De rol van Mercurius (Hermes) wordt ijzersterk vertolkt door de tenor Thomas Walker. Voor de bariton Jonathan Brown als Paris is slechts een bescheiden aandeel weggelegd, maar hij weet wel alles uit zijn rol te halen. Het leeuwendeel van de lofprijzing gaat echter toch naar de drie godinnen, met Juno en Pallas Athene in dit scenario overigens niet als sopraan maar als mezzosopraan. Dat zou de discussie kunnen doen oplaaien of dat wel de geëigende keus is. Immers, in de masques uit die periode werd de mezzo vooral in verband gebracht met dramatiek, terwijl de sopraan eerder werd geassocieerd met het heroïsche of hemelse, maar zowel Helen Charlston (Juno) als Kitty Whately (Pallas Athene) paren interpretatieve indringendheid aan vocale accuratesse en stralen ze samen met Anna Dennis (Venus) in hun rollenspel grote zelfverzekerdheid uit. Ook de invulling van de bijrollen (de 'attendants' van Paris) door de sopraan Anna Cavaliero en de bariton Aksel Rykkvin laat niets te wensen over. En dat Engeland bekend staat om zijn natuurlijke en tot in het detail verzorgde koorzang blijkt wel uit het aandeel van de Cambridge Handel Opera Company/

En dan is er de schitterende, op merendeels authentieke instrumenten (u vindt hier het overzicht) musicerende Academy of Ancient Music onder leiding van Julian Perkins dat, afgezien van de grote ervaring van het gehele ensemble (hier met een ware glansrol voor de baroktrompet!) met de historiserende uitvoeringspraktijk, al eerder en met succes een getoonzette masque van Congreve in de studio heeft vastgelegd: Semele van de reeds gememoreerde John Eccles. Wie ervan wil proeven: het album staat op o.a. Spotify.

Maar hoe subliem er ook wordt gemusiceerd, het kan niet verhelen dat Weldons The Judgement of Paris geen dramatisch geladen meesterwerk is, al was de huidige waardering misschien anders geweest indien we de muziek van Händel niet hadden gehad. Wat echter niet wegneemt dat het wel degelijk een onderhoudende masque is die ook na herhaald beluisteren niet verveelt!

index