CD-recensie
© Aart van der Wal, november 2023 |
Zeker voor de barokliefhebbers is dit een cd om van te watertanden, zowel wat betreft het programma als ten aanzien van de uitvoering waarin fantasie en verbeelding als het ware om de voorrang strijden. Dat de barokmuziek als genre en de daarmee verbonden historiserende uitvoeringspraktijk voor de liefhebber al lang niet meer nieuwe vergezichten in het vooruitzicht stelt doet daaraan niet af. Wat dit betreft is het verrassingseffect toch wel grotendeels verdwenen. Het is, zoals het boekje al aangeeft, een heuse potpourri geworden, waarvan alleen het stuk van Bach is overgezet, in dit geval van viool en hobo naar mandoline en blokfluit. Er valt zelfs een regelrecht kunststukje te registreren: In Vivaldi's Concert voor 4 mandolinen, strijkers en basso continuo speelt Avital de vier solopartijen (die uiteraard apart zijn opgenomen, want er zijn grenzen aan het menselijk vernuft.) Maar niet alleen Avital toont zich een groot virtuoos, ook het ensemble Il Giardino Armonico dat wordt geleid door Giovanni Antonini (die tevens de blokfluitpartij voor zijn rekening neemt), de dirigent die we onder meer kennen van zijn groot opgezette Haydn-project, afwisselend met zijn Italiaans ensemble en het Kammerorchester Basel. Wie zijn stilistische kwaliteiten kent, weet al bij voorbaat wat te verwachten is: musiceren op het scherp van de schede, ofwel net zo scherp gearticuleerd, de frases bondig, de accenten stevig gekruid en de harmonische onderbouw altijd wel vol verrassingen. Of dit voor zowel de Barok als de Weense Klassiek de ideale benadering is zal zeker niet door iedereen worden onderschreven, maar - en dat is toch wel een zeer belangrijk aspect - spannend en avontuurlijk is het daardoor wel, met daarbij de positieve kanttekening dat we mede dankzij dirigenten als Antonini op het gebied van die ons zo vertrouwde muziek toch nieuwe perspectieven krijgen aangereikt. Dusdanig zelfs dat er - en dat is zeker niet geleidelijk gegaan - een grote kloof is ontstaan tussen de 'oude' en de 'nieuwe' praktijk. Al moeten we zeker niet de fout maken door dat 'nieuwe' onvoorwaardelijk te omarmen en dat 'oude' tegelijkertijd af te zweren. Sterker nog: Colin Davis' Haydn-stijl, vlekkeloos gevolgd door een voortreffelijk spelend Concertgebouworkest, is net zo interessant als die van Nikolaus Harnoncourt - die het absoluut heel anders aanpakte - met hetzelfde orkest. En we hoeven de Mozart-stijl van een Josef Krips of Karl Böhm echt niet in de ban te doen, alsof de historiserende uitvoeringspraktijk dat allemaal voorgoed weggevaagd zou hebben. 'Authentiek' musiceren is bovendien nog steeds een dankbaar onderwerp van discussies; en niet alleen tussen musicologen! Maar terug naar Avital cum suis die met deze uitgave voor een waar juweeltje hebben gezorgd. Deze Israëlische topmusicus (Beër Sjeva, 1978) heeft hiermee opnieuw bewezen dat de mandoline een volwaardig muziekinstrument is en niet, zoals het in het verleden zo vaak werd beschouwd, alleen maar een stuk 'gereedschap' waarmee muziek kon worden gemaakt. De mandoline die het toen nog af moest leggen tegen de viool. Eerst in de twintigste eeuw werd het instrument meer populair in kringen van amateurmusici. Geen wonder, want de mandoline leende zich niet alleen uitstekend voor het solospel, maar ook voor het spelen in groepsverband, waardoor er niet alleen veel muzikaal plezier maar ook een positieve sociale functie vanuitging. Het maakte niet uit wat er werd gespeeld: het kon een aria zijn uit een Verdi-opera of een traditionele polka of mazurka, of zomaar volksliedjes. Margaretha van Savoye (1851-1926), de echtgenote van koning Umberto I en daarmee de koningin van Italië, hield er zelfs een mandolineorkest met uitsluitend sterspelers op na; terwijl in talloze Italiaanse stadjes en dorpjes de mandoline tevoorschijn werd gehaald om lokale feesten of vieringen op te luisteren. En zo kon het instrument ten slotte zijn zegetocht voortzetten naar andere Europese landen, om uiteindelijk ook ver van huis, in Noord-Amerika, Australië en zelfs Japan bij grote groepen muziekliefhebbers in de smaak te vallen. Ook Avital heeft aan die ontwikkeling een belangrijke bijdrage geleverd. index |
|