CD-recensie

© Aart van der Wal, mei 2017

Het klavecimbel dat Catelina Vicens op deze cd bespeelt dateert van rond 1525. Let wel, het is geen replica maar het origineel dat na niet meer dan een paar kleine ingrepen in uitstekende speelbare staat kon worden gebracht. Wie de maker is weten we niet, maar wel dat het instrument uit Napels of omgeving stamt. Het belangrijkste 'wapenfeit' is wel dat dit tot dusver het oudste, best bewaarde en vooral goed bespeelbare, vroeg zestiende-eeuwse klavecimbel is dat voor het eerst bij u in de huiskamer tot klinken kan komen.

Het is een misverstand om te denken dat de bouw van klavecimbels vanaf de zestiende tot en met de achttiende eeuw in de verschillende regio's zo ongeveer recht toe, recht aan is verlopen. Dat de ene bouwer de andere kopieerde en daardoor een soort van eenheidsworst zou zijn ontstaan. Integendeel, van een uniform gestroomlijnde, nationale klavecimbelbouw is nooit sprake geweest. Er waren juist aanzienlijke verschillen tussen de instrumenten van de ene of de andere bouwer, ja zelfs van slechts een en dezelfde maker. En dat gold niet alleen voor de registers, hoewel die wel in hoge mate de klankmogelijkheden van het instrument bepaalden. Zo werden de Italiaanse klavecimbels na circa 1625 uitgerust met twee 8'-registers omdat het barokrepertoire erom vroeg: ze boden immers een meer solide fundament maar bovenal meer dramatische expressiemogelijkheden. Daarvóór was er slechts sprake van één 8'-register of in de grotere instrumenten een 4' (octaaf). In het geval van het instrument van circa 1525 bleek ook dat het 8'-register er later (ergens in de zeventiende eeuw) aan was toegevoegd. Om het origineel gestand te kunnen doen werd het onlangs verwijderd, terwijl het bij die gelegenheid tevens van nieuwe snaren en pennen werd voorzien. De stemming was waarschijnlijk 'tutto punto', wat overeenkwam met onze a1=440 Hz.

De Chileens klaveciniste Catalina Vicens is een grote autoriteit op haar gebied en dat straalt ze op deze cd ook uit. Jonas Niederstadt heeft haar prachtige spel net zo subliem vastgelegd. De opname werd gemaakt in het nationale muziekmuseum van Vermillion, in de Amerikaanse staat South Dakota. Dat is tevens de locatie waar het uiterst kostbare instrument onder ideale omstandigheden wordt bewaard. Niets dan lof dus, maar toch moet ik - zij het zijdelings, want met Vicens' flonkerende spel heeft het gelukkig niets te maken - een kritische kanttekening plaatsen. In het boekje vindt de koper een inlegvel met de link naar de audioversie van de uitgebreide toelichting in het cd-boekje. De vertelling wordt begeleid door de muziek op deze cd. Het wordt optimistisch aangekondigd: 'You can download it in WAV or MP3 format'. Maar helaas, als wordt gekozen voor het wav-formaat meldt de browser: 'Object niet gevonden'. Het mp3-formaat kan wel worden gedownload. Ik word altijd kriegelig van dit soort onnodige missers; en zeker als de webmaster niet thuis geeft. Maar goed, ook in het mp3-formaat kan van deze zowel muzikaal poëtische als boeiende opzet met volle teugen worden genoten. Ik vermoed zelfs dat het wav-formaat nooit is aangemaakt. Neem vooral ook een kijkje op de website. Het is een eye- én ear-opener!

index