CD-recensie

© Aart van der Wal, april 2020

Een poosje geleden was ik getuige van een gesprek tussen meerdere houtblazers, gepokt en gemazeld in de historiserende uitvoeringspraktijk, over het wel of niet gebruiken van echt authentieke instrumenten. Dus instrumenten zoals fluit, hobo, klarinet en fagot van twee tot drie eeuwen oud die vakkundig waren gerestaureerd (daar valt vrijwel nooit aan te ontkomen) en daardoor weer redelijk goed tot uitstekend te bespelen waren. Volgens hen won het origineel zowel qua toon als speelplezier het van de replica (om welk instrument het precies ging herinner ik mij niet meer), maar wel was het grootste bezwaar dat die stokoude instrumenten ondanks de restauratie de eisen van de dagelijkse muziekpraktijk niet zouden kunnen doorstaan. Dat ze daardoor versneld en mogelijk zelfs definitief kapot zouden gaan. Ik moest gelijk denken aan die top Havanasigaar die mijn vader speciaal had gereserveerd voor hoogtijdagen.

Misschien valt voor de doorsnee muziekliefhebber het klankverschil tussen origineel en kopie niet of nauwelijks waar te nemen. Of wellicht alleen in een rechtstreekse vergelijking tussen origineel en kopie. De bouw en afwerking van die kopie is immers mede gestoeld op de aanpassing van stemming, intonatie, klankreproductie en niet te vergeten duurzaamheid. Praktische zaken dus die uiteindelijk wel hun invloed moeten hebben op klank en karakter van dat instrument. Het heeft dus ook iets van een compromis, de aanpassing aan de dagelijkse intensieve muziekpraktijk, niet alleen op het podium maar ook thuis of tijdens het lesgeven. Wat betekent dat het instrument het grootste deel van de dag en de avond 'in bedrijf is'. Dan moet het dus - hoe voorzichtig er ook mee wordt omgegaan - tegen een stootje kunnen.

Ashley Solomon is zeker voor onze lezers bepaald geen onbekende, deze fluitist en oprichter van het ensemble Florilegium (1991) dat vrijwel sinds de oprichting nauw is verbonden met het Nederlandse label Channel Classics. Solomon kwam op het idee voor deze nieuwe opname na zijn min of meer toevallige kennismaking met een indrukwekkende privéverzameling oude muziekinstrumenten van Peter Spohr in Frankfurt. Daaronder honderden historische fluiten, waaronder een van de oudste: een Franse driedelige Chattillion van rond 1680. De meeste van dergelijke barokke en andere eenkleppige instrumenten zijn volgens Solomon zelden of nooit voor opnamen gebruikt. Het was tijd om daarin verandering te brengen, daarbij geholpen door de kwaliteit van een deel van die verzameling, waaronder zich wonder boven wonder boven wonder ook nog enige zeer goed bespeelbare barokfluiten bevonden. Al waren ze dan zonder uitzondering fragiel, extreem gevoelig en gedroegen ze zich ook nog 'sikkeneurig'. Maar voor Solomon bleek het een overweldigende ervaring om op dergelijke instrumenten te spelen en zowel intellect als zintuigen in gelijke mate werden aangesproken. Instrumenten die in het begeleidende boekje niet alleen worden toegelicht, maar waarvan ook de bijgevoegde afbeeldingen deel uitmaken van dit bijzondere verhaal.

Ashley en de overige drie musici kozen voor een boeiend programma: met uitzondering van de beide werken van Bach (overigens van oorsprong een orgelsonate) en Telemann vrij onbekend repertoire en uiteraard in uitvoeringen die boven iedere denkbare kritiek verheven zijn. Een geweldige muzikale kennismaking dus met een 'echte' verzameling barokfluiten*, naast de 'begeleidende' o zo vertrouwde viola da gamba, teorbe en het klavecimbel. Jared Sacks heeft het in de Remonstrantse Kerk van Renswoude subliem vastgelegd. Dus zeker anders dan anders, dit barokalbum. Maar ook: wat 'gewoon' stereo vermag! Dus op naar deel 2!

________________
*U hoort een Chattillion, ca. 1680; Denner, ca. 1725; Naust, ca. 1730; Paulhahn, ca. 1735; Fortier, ca. 1720; Oberlender, ca. 1725; Scherer, ca. 1750; Hemsing, ca. 1725.

index