CD-recensie

© Aart van der Wal, december 2019

Al eerder verscheen een album met een door Stile Antico verzorgd kerstprogramma, door mij besproken in november 2015 (klik hier), onder de veelzeggende titel 'A Wondrous Mysterie - Renaissance Music for Christmas', gewijd aan werken van (M. en H.) Praetorius, Clemens (non Papa), Handl (Gallus), Eccard en Hassler.

Wat toen gold, geldt nog steeds: Stile Antico dat zich heeft toegelegd op de vocale muziek uit de Renaissance; en wat dit nieuwe album betreft op de Spaanse. Wat neerkomt op zeer veeleisende muziek, waarin alles alles draait om stemzuiverheid, dictie, uitspraak, stemvoering, evenwicht en retoriek. Muziek dus die geen compromissen toelaat: de kleinste oneffenheid wordt onmiddellijk hoorbaar en al helemaal bij een bescheiden gehouden bezetting, zoals in dit geval drie sopranen, drie tot vier alten (afhankelijk van het werk), drie tenoren en drie bassen. Zingen naar letter en geest, dat is wat dit ensemble doet en dat maakt dat we deelgenoot worden van een expressieve puurheid die meer dan weldadig aandoet: het klinkt hemels.

Als epicentrum fungeert de Missa Beata Dei genitrix Maria van Alonso Lobo uit 1602, waar omheen de overige zeven werken zijn gegroepeerd. Het betreft een typische parodiemis (in die periode, maar ook later een gebruikelijk procédé) waarvoor Lobo leentjebuur speelde bij het gelijknamige motet van Francisco Guerrero, eens Lobo's leermeester, dat eveneens deel uitmaakt van dit programma. Dit levert alleen al interessant vergelijkingsmateriaal op! Wat daarbij vooral opvalt is dat het motet van Guerrero een statischer indruk maakt dan de mis van zijn leerling. Het brengt tevens een niet gering probleem aan de oppervlakte: wat te doen op het niveau van de musica ficta, de toevoeging van verhogingen (kruizen) of verlagingen (mollen) in relatie tot het behoud van de integriteit van het overgeleverde melodische en harmonische materiaal. Stile Antico koos voor scherpe contrasten in de vorm van botsende harmonieën, met name in het Agnus Dei, door Lobo zeer inventief in canonvorm (trinitas in unitate) gegoten.

Guerrero's A un niño Ilorando en Mateo Flecha 'El Viejo's' Ríu ríu chíu lijken binnen de kaders van dit programma een vreemde eend in de bijt. Immers, we worden aldus in de wereld van de villancico, het typisch dansante boerenlied, verplaatst, in die tijd bijzonder populair. Echter, als we de term 'boer' vervangen door 'herder'? Bovendien: oorspronkelijk behoorde de villancico weliswaar tot de seculiere muziek, maar in de latere zestiende eeuw kreeg het een meer devoot en religieus karakter aangemeten.

Het spreekt bijna vanzelf dat deze muziek Stile Antico als een handschoen past. Het vocaal ensemble heeft in de loop der jaren zoveel ervaring met dit zo bijzondere repertoire opgedaan dat de autoriteit er bij wijze van spreken vanaf straalt. De opname is een pláátje. Alle gezongen teksten zijn, inclusief Franse en Engelse vertaling, in het boekje opgenomen en ook de documentatie is dik in orde.

index