CD-recensie
© Aart van der Wal, maart 2025
Dmitri Shostakovich - Complete String Quartets Vol. 1 Sjostakovitsj: Strijkkwartet nr. 1 in C, op. 49 - nr. 2 in A, op. 68 - nr. 3 in F, op. 73 - nr. 4 in D, op. 83 - nr. 5 in Bes, op. 92 Cuarteto Casals: Vera Martínez Mehner, Abel Tomàs Realp, Jonathan Brown, Arnau Tomàs Realp |
Het Spaanse Cuarteto Casals is met dit eerste album op weg naar de vastlegging van de vijftien strijkkwartetten van Dmitri Sjostakovitsj. En zoals dat in dergelijke gevallen vaak zo gaat, geeft zo'n eerste uitgave al een indruk wat we in de loop van dit project mogen verwachten.
De eerste recensies waren jubelend, met in één ervan zelfs de opmerking dat het ensemble met zijn benadering van dit oeuvre een ‘definitieve interpretatie voor deze generatie' zou kunnen betekenen. Met een dergelijke constatering leg je de lat niet erg hoog, laat staan of je iets van deze muziek begrijpt.
Een definitieve interpretatie? Als die al zou bestaan (ik denk van niet) hoop ik eerlijk gezegd van niet, want deze kwartetten vragen toch bepaald iets anders dan de hier gedemonstreerde klassiek-geacheveerde lichtheid en elegantie, waardoor ze mijlenver afstaan van die van bijvoorbeeld het fameuze Borodin Quartet, het ensemble waar de componist zozeer verguld mee was en het beschouwde als ideale pleitbezorgers van zijn kwartetoeuvre.
Zeker, het Casals Kwartet zorgt voor de nodige speltechnische verfijning en een fraai afgewogen balans, waarbij opgeteld de vlekkeloze stemvoering, articulatie en dynamische precisie, maar dat is niet meer dan het (cosmetische) deel van dit verhaal dat voorts de essentiële kenmerken mist van het spel van bijvoorbeeld het Borodin. Als het aankomt op pure sfeertekening, scherpe accentuering, uitdrukkingsvolle intensiteit en – vanaf het tweede kwartet (1944) – snijdende contrasten, schiet het Casals helaas aanzienlijk tekort. Dat beeld zien we soms ook terug bij westerse orkesten en dirigenten: gelikt, maar verder inhoudsloos.
Min of meer toevallig beluisterde ik een paar weken geleden deels de integrale vastlegging van de kwartetten door het Quatuor Daniel (Accentus ACC 80585) en bleek ik in een andere wereld te zijn: de raakvlakken met het Borodin waren hier wél evident, ongetwijfeld mede door de invloed van zijn cellist Valentin Berlinsky op het Daniel, dat maar al te graag zijn wijze lessen op het interpretatieve vlak tot zich zal hebben genomen. Van Berlinsky had het Casals ongetwijfeld ook het nodige kunnen opsteken, al zijn er ook andere wegen die naar Moskou leiden, zoals meerdere ensembles hebben aangetoond.