CD-recensie

© Aart van der Wal, november 2018

Een zeer toepasselijke titel voor deze nieuwe cd: '.und ein Kuss auf dein Herz'. De tekst is ontleend aan het slot van de brief die Schumann kort voor zijn huwelijk met Clara aan haar schreef: 'Jetzt sag auch du mir was dir nicht recht ist an mir, ich will mich bessern. Hier meine Hand und ein Kuss auf dein Herz'. Misschien zegt die liefdevolle passage ook iets over de liefdeloze schoonvader Friedrich Wieck, die geen poging onbenut liet om de liefde van zijn dochter Clara en haar Robert, maar ook hun aanstaande verbintenis te dwarsbomen.

Dit is een liedrecital vol allure geworden, met daarin centraal de vier liedboeken die samen 'Myrthen' op. 25 vormen. Deze verzameling van 26 liederen ontstond rond 1840, als Schumanns muzikale huwelijksgeschenk voor zijn Clara. Dat blijkt niet alleen uit de door de componist zorgvuldig uitgekozen teksten, maar ook uit de eerste editie, die in een prachtband verscheen, precies zoals de componist het had gewild: zo verfijnd en zo mooi mogelijk moest het zijn.

Maar al betreft het dan vier boeken, is het daadwerkelijk ook een cyclus? De meningen erover lopen nog steeds uiteen. De achterliggende gedachte pleit ervoor (het huwelijk vormt het hoofdmotief), maar in muzikaal opzicht lopen niet alleen de vele stemmingsbeelden, maar ook de wijze waarop ze in noten zijn verdicht sterk uiteen. Dat heeft zowel met de verschillende dichters (meer dan een handvol: Rückert, Mosen, Goethe, Heine, Willemer, Fanshawe, Byron, Burns en Moore) als met de contrastrijke thematiek (zowel wat tekst als muziek betreft) te maken. In de door de pianist verzorgde toelichting komt wel duidelijk naar voren dat hij een van degenen is die het als een cyclus beschouwen, maar merkwaardig genoeg blijkt de praktijk toch anders: de delen op deze cd worden althans onderbroken door twee liederen uit de Duetten op. 78 en een lied uit 'Minnespiel' op. 101, met ter afsluiting een lied uit 'Spanisches Liederspiel op. 74.

De bariton Hans Pieter Herman en de pianist Maurice Lammerts van Bueren (hij is overigens ook een eminent fotograaf!) werken al sinds 2000 in het liedrepertoire met elkaar samen. Dat gold echter niet voor de mezzo Florieke Beelen (ze won tijdens het Internationaal Vocalisten Concours in Den Bosch in 2014 de prestigieuze Arleen Augér prijs als beste allround-vocaliste), die zelfs nog niet eerder aan een cd-opname had meegewerkt. Alleen al daardoor zal deze opname voor haar ongetwijfeld een bijzondere ervaring zijn geweest.
De voorbereidingen waren niet alleen puur muzikaal: zoals tegenwoordig meer en meer gebruikelijk moeten musici voor een cd-opname zelf geld meebrengen. Crowdfunding is dan 'in', maar er zijn uiteraard ook andere donatievormen; of anders wordt het project uit eigen zak betaald (als die daarvoor diep genoeg is).

Een veeleisend liedprogramma als dit wordt niet 'zomaar even' vastgelegd. In dit geval ging er ondermeer een aanzienlijk aantal uitvoeringen aan vooraf: de teller stond, toen het drietal zich in de studio had verzameld, inmiddels op tien. Een dergelijk goede voorbereiding betaalt zich doorgaans uit, al is het uiteraard niet slechts een kwestie van hard werken en affiniteit met de muziek, maar vooral ook van veel talent. En talent heb je of niet, dat kun je nu eenmaal leren noch oefenen. Het is dus combinatie die het hem doet. Daar zit echt geen kiertje licht tussen. Dat blijkt ook nu, uit dit subliem vormgegeven liedrecital.

Het is merkwaardig dat 'Myrthen' als cyclus veel minder bekend is geworden dan cycli als 'Frauenliebe und Leben', 'Dichterliebe' en 'Liederkreis'. Dat de cyclus er nu wel is en bovendien uitgevoerd op een niveau dat - tenminste bij mij - tot herhaald luisteren dwingt, kan niet hoog genoeg worden geschat. Waar nog bijkomt dat er drie geweldige Nederlandse musici zijn die zich erover hebben ontfermd. Maar ik heb nog meer talent geregistreerd: de pianostemmer, Naomi van Schoot, heeft zo te horen fantastisch werk verricht, wat ook kan worden gezegd van de door Jakko van der Heijden in de Zeeuwse Concertzaal in Middelburg gemaakte opname. Ik was er al eens eerder en vond de akoestiek - ongetwijfeld mede door het vele hout dat in de zaal is verwerkt - daar echt prachtig. Anders dan in het boekje staat vermeld, wordt 'Myrten' in het Duits met 'th' geschreven, dus 'Myrthen'. Hoewel het in een recente Peters-editie weer 'Myrten' is... Als u maar weet dat het een typisch Zuid-Europees en Noord-Afrikaans geneeskrachtig boompje is met witte stervormige bloemen.

index