CD-recensie
© Aart van der Wal, maart 2025
Exile Klik hier voor het inhoudsoverzicht Patricia Kopatchinskaja (viool), Thomas Kaufmann (cello), Camerata Bern |
De Moldavische violiste Patricia Kopatchinskaja (Chisinau, 1977) is niet alleen een fenomeen, maar blinkt ook uit in het samenstellen van haar concert- én studioprogramma's. Ze valt zelden of nooit te betrappen op platgetreden gemakzuchtig repertoire, terwijl ze de aandacht van haar publiek en medemusici van begin tot eind gevangen weet te houden door haar intense muzikale charisma. In die zin doet zij zeker herinneren aan dat andere fenomeen: Janine Jansen die eveneens in haar spel geen zee te hoog gaat.
In het cd-boekje begint de inleiding van Kopatchinskaja en de cellist Thomas Kaufmann veelzeggend:
Ik ben stevig verankerd in mijn wortels.
Toch staat mijn boom niet langer in mijn geboorteland.
Uit die aarde put ik de voeding die me in leven houdt, de taal van mijn hart, de adem van mijn gedachten.
En toch is het een andere zon die mijn boom verwarmt.
Mijn thuisland is een verlaten plek.
Wat mijn herinnering verlicht, is de sterrenkaart van een hemel die nu tot het verleden behoort.
Ik ben voor altijd ontworteld.
Het verwijst naar het merendeel (Schubert lijkt hier een wat vreemde eend in de bijt) van het programma op dit fascinerende album: naar de muziek van componisten die hun thuisland moesten verlaten. De vlucht en vervolgens de zoektocht naar een nieuw onderkomen, het is zo oud als de mensheid en zelfs in onze tijd bittere realiteit. Klimaatverandering, oorlog, repressie en sociaal onrecht bewegen miljoenen mensen ertoe het vaderland te verlaten om elders op betere tijden te hopen.
Muziek kan door merg en been gaan, zoals zij ook gedachten kan losmaken of de verbeelding aan het werk zet die er nog niet eerder was, op deze cd nog versterkt door de grote intensiteit waarmee Kopatchinskaja en haar gelijkgezinde musici deze (deels bewerkte) stukken vertolken. Het is een klankrijke, zinderende hommage aan al degenen die als banneling een nieuw bestaan proberen op te bouwen. Maar ook aan hen die zich geconfronteerd weten met het verlies van gezins- en familieleden, van vrienden en bekenden, van huis en haard, de meest gruwelijke gevolgen van de oorlog.