CD-recensie

© Aart van der Wal, april 2025

Voor de luisteraar is het schier onmogelijk om met zekerheid vast te stellen of in een vertolking de kern van de compositie wordt geraakt. Maar als het gevoel er wel is? Dan lijkt mij dit toereikend, want wat kan men méér verlangen dan dat? Ik had dat gevoel bij het beluisteren van dit Satie-recital door de Franse pianist Alain Planès. Zoals ik het eerder had bij Bertrand Chamayou in Letter(s) to Eric Satie (klik hier). Zo'n recital waarin – wéér gemeten naar dat gevoel – álles klopt, maar ook de spiritualiteit die eruit opwelt diepe indruk maakt. Een oudgediende, deze Planès, inmiddels 77, maar zowel op het concertpodium als in de studio nog volop actief.

Erik Satie door Alain Planès

Voor dit programma koos de pianist een Pleyel uit 1928, een van de vele instrumenten van deze gevierde fabrikant die nog steeds ‘in bedrijf' zijn, zij het uiteraard in gerestaureerde staat; zoals dat ook voor de niet minder fameuze Érards geldt. Franse instrumenten die juist door hun ouderdom in feite dicht bij de muziek van componisten als Chopin, Fauré, Debussy en Satie staan. Ze kenden de eigenschappen, ze speelden erop en ze schreven ervoor.

Op andere wijze, maar niet minder treffend, is dat Planès slechts luttele handdrukken verwijderd is van Satie zelf, want hij kreeg les van Jacques Février, die op zijn beurt in het vak werd onderwezen door Ricardo Viñes, een goede vriend van Satie. Viñes die zijn kunst eveneens doorgaf aan o.a. Francis Poulenc en Georges Auric.

Planès: ‘Satie was de enige componist die Debussy op zondag bij hem thuis uitnodigde, althans totdat het schandaal rond Parade uitbrak. Enigszins geïrriteerd door het onverwachte succes van Satie's ballet, ergerde Debussy de maker ervan, die vervolgens reageerde met een brief die hem tot tranen toe bracht...'

Om eraan toe te voegen: ‘Als groot vertolker van Satie, Debussy en Ravel leerde Février mij Satie te spelen zonder sentimentaliteit, en met een zekere distantie. Ik hoop dat mijn interpretatie van deze muziek de componist, waar hij zich ook bevindt, niet tot een van zijn legendarische woede-uitbarstingen zal drijven.'

We horen in dit recital Alain Planès als meesterlijke Satie-vertolker, daarin voortreffelijk bijgestaan door de pianist François Pinel in de Trois Morceaux en forme de poire en de bariton Marc Mauillon in Trois Mélodies.

Wat de door het programma geweven Gymnopédies en Gnossiennes betreft zal het voor sommigen ongetwijfeld behoorlijk wennen zijn, want Planès koos voor een aanmerkelijk lichtvoetiger betoog dan de veel langzamer uitvoeringen van De Leeuw.

Het cd-boekje bevat interessante toelichtingen met naast historische en notenafbeeldingen door Planès zelf vervaardigde, bijzondere portretten van Satie. De opname brengt de vleugelklank optimaal tot leven.

index