CD-recensie
© Aart van der Wal, februari 2017
Ozan Saritepe - Sonidos de Paisajes Albéniz: Asturias - Capricho Catalán - Torre Bermeja Tarrega: Lagrima - Sueño - Adelita - Maria - Rosita Llobet: Mazurka por Federico Bufaletti Pujol: Impromptu Falla: La vida breve (fragm.) Ruiz Pipo: Cancion y Danza nr. 1 Moreno Torroba: Sonata-Fantasia Mompou: Cancion nr. 6 Ozan Saritepe (gitaar) OS 16-04 • 61' • Opname: januari 2016, Rotterdam |
 |
Ozan Saritepe (1982), een voor mij onbekende naam tot ik van hem hoorde van Leo de Klerk van Bloomline Acoustics en Ozan mij vervolgens zijn eerste cd toestuurde met het verzoek om een recensie. Hij is van Turkse afkomst, begon (pas) op zijn vijftiende klassiek gitaar te studeren en is inmiddels uitgegroeid tot een musicus van portuur. Hij kwam naar Nederland, studeerde met accolades af aan de conservatoria van Rotterdam (bij Jorge Oraison) en Den Haag (bij Enno Voorhorst), studeerde ook nog in Koblenz (bij Aniello Desidirio) en zal, zoals zoveel uitstekende instrumentalisten, hebben ondervonden hoe moeilijk het is om een vooraanstaande plaats in het muziekleven te veroveren. Het komt hem wel toe, gemeten naar dit kleurrijke en flonkerende spel, waarin de schoonheid van zowel de muziek als het instrument in betoverende gestalten tot hun recht komen. Het zijn wat de titel aangeeft: sonidos de paisajes, klinkende landschappen. Enno Voorhorst (als groot gitarist voor onze lezers zeker geen onbekende) moet net als ik onder de indruk zijn geweest van Saritepe. Hij schreef de toelichting bij de cd en vatte daarin het spel van Saritepe treffend samen: De Spaanse warmte, de uitgestrekte natuur, het temperament en melancholie, de folklore uit alle landstreken, de Sonidos de Paisajes, klinken allemaal door in deze voortreffelijke debuut-cd'. Daar is (bijna.) geen woord Spaans bij.
Heel lang geleden, in de middeleeuwen en de renaissance waren het de virtuozen op de luit die van stad naar stad, van dorp naar dorp, van hof naar hof trokken. Vervolgens was het de beurt aan de gitaarvirtuozen die het publiekelijk durfden opnemen tegen net zo virtuoze violisten. In de twintigste eeuw waren het grote namen als Andrés Segovia en Julian Bream die model stonden voor het twintigste-eeuwse gitaarspel op het hoogste niveau. Virtuoos, zeker, maar ook evocatief en expressief, dramatisch of vooral lyrisch, maar altijd met de innerlijke rust van technisch volmaakt meesterschap. Dankbaar repertoire was er genoeg voorhanden, later nog eens stevig aangegroeid na zoektochten in archieven, bibliotheken en kloosters.
De gitaar was een ideaal 'huisinstrument' en bovendien gemakkelijk mee te nemen. Paganini kon er uitstekend mee overweg, maar ook Schubert en zelfs de romantische vernieuwer Berlioz. Ook minder voor de hand liggende componisten als Boulez, Poulenc, Tippett en Mahler stopten met liefde en kennis van zaken een heuse gitaarpartij in hun orkestpartituren. Maar bovenal, wie aan Spanje denkt, denkt onwillekeurig aan de gitaar (nou ja... of aan het stierenvechten natuurlijk). En ik denk niet dat iemand zich de folkloristische flamenco kan voorstellen zonder de gitaar (die dan tevens als slaginstrument dienst doet).
Toch is het merkwaardig dat Spanje wel het land is van de gitaar maar dat vooraanstaande Spaanse componisten het instrument lange tijd niet als een volwaardig instrument voor de concertzaal beschouwden. Dat had vooral te maken met het in de negentiende eeuw ingeburgerde idee dat de gitaar nu eenmaal een instrument was voor de lagere sociale klasse. Zoals gezegd, een typisch 'huisinstrument'. De blinde Spaanse componist Joaquin Rodrigo (1901-1999) heeft met zijn speciaal voor de concertzaal geschreven gitaarconcerten op dit gebied ware pioniersarbeid verricht. Hij is misschien wel het meest bekend geworden door zijn 'Concierto de Aranjuez'.
Wie denkt dat 'Asturias' van Albéniz voor de gitaar is geschreven heeft het mis: hoe 'gitaresk' het stuk ook moge klinken, het werd wel degelijk voor de piano gecomponeerd, zoals trouwens zijn gehele Suite Espagñol. Saritepe heeft het terug 'vertaald' naar de gitaar, in de traditie van een van zijn grote voorgangers, de gitarist en componist Francisco Tarrega 1852-1909), die veel stukken uit de Spaanse pianoliteratuur voor gitaar bewerkte en zijn grote ervaring als pianist zeker een creatief woordje heeft meegespeeld. Hij is op deze cd met vijf miniaturen vertegenwoordigd.
Aan de lovende woorden van Enno Voorhorst valt eigenlijk niet zoveel toe te voegen. Het spel van Ozan Saritepe is zo fris als dauw en vervuld van een muzikanteske vreugde die net zo aanstekelijk het oor van de luisteraar bereikt. Het is dit stralende discours dat ons - soms bijna improviserend - heel dicht bij het zonnige en warme, maar ook muzikaal folkloristische Spanje brengt. Het is muzikale verleidingskunst in optima forma. De prachtige opname (mooi laag ook!) werd gemaakt door Hayru Saka, de mastering nam Leo de Klerk voor zijn rekening. Een bijzonder geslaagde debuut-cd van deze in Rotterdam wonende gitarist!