CD-recensie

© Aart van der Wal, januari 2021

Dit nieuwe album dat de titel 'Reflections' (bespiegelingen)* meekreeg, omvat acht componisten en een tijdvak van maar liefst zo'n zes eeuwen en dan doemt bijna vanzelf de vraag op: is een dergelijk samengesteld programma dan wel zo verstandig? Het leidt immers al snel tot de gedachte van niet alleen hapsnap maar ook van onoverbrugbare contrasten. Ga maar na: Josquin des Prez naast Martinu, Mozart naast Toch, en aan het einde van de reis ook nog 'onze' Joey Roukens met een - zij het weliswaar bijzondere - hommage aan dit violistieke echtpaar Kapustin/Jagers. Een vooroordeel is bovendien snel geboren, maar hoe pakt dit uit in de praktijk?

Het idee erachter is strikt helder: dat van de canon en de imitatie, maar ook dat het merendeel van de ten tonele gevoerde stukken (ten onrechte!) niet tot het mainstream-repertoire is doorgedrongen. Een goed voorbeeld daarvan is het Duo van Martinu dat het in populariteit (nog steeds) behoorlijk moet afleggen tegen zijn veel bekendere drie Madrigalen. Een ander voorbeeld is Mozarts sublieme Duo KV 424 dat met zijn expressieve diepgang een veel belangrijker plaats in het repertoire verdient dan het gegeven is. Onbegrijpelijk maar waar.

Om ieder mogelijk vooroordeel dan maar gelijk weg te werken: de samenstelling van het programma heeft mij van begin tot eind volkomen overtuigd. De stilistische reikwijdte is weliswaar enorm, maar de daardoor geboden contrastwerking is juist van dien aard dat de verschillende stukken elkaar binnen dit - blijkbaar zeer zorgvuldig - gekozen verband juist versterken. Wat naar mijn gevoel het meest ideale uitgangspunt is voor onverschillig welk concertprogramma en feitelijk daarmee ook voor iedere opname. Er is niks in te brengen tegen een ratjetoe-op-papier dat in de praktijk cohesie vol tegenstellingen oplevert. Ook in de muziek is de paradox van groot belang!

Evenzo belangrijke factoren zijn techniek en interpretatie. Sarah Kapustin en Roeland Jagers vormen al jaren een fenomenaal duo dat - hoe kan het anders! - volmaakt op elkaar is ingespeeld. Twee topmusici die elkaar bij wijze van spreken tot op het bot vertrouwen, een eigenschap die hen in staat stelt om het vrije karakter van hun spel tot een bron van spiritueel musiceren te maken. Die vrijheid maakt het ook mogelijk om zelfs puur geconcipieerde zangstukken (zoals deze canons van Des Prez en Lassus) tot een betoverende instrumentale pendant te transformeren. Het zoveelste bewijs dat het ook in dit soort muziek uiteindelijk toch gaat om het raffinement in articulatie en frasering, waardoor de beide instrumenten zo opbloeien dat ze echt kunnen 'zingen'.

Boeiend is ook om vanuit dit perspectief de overstap te maken naar Martinu, Toch en Roukens. Wat daarbij vooral opvalt is dat de eeuwen wel voorbij zijn gegaan, maar dat moderne en eigentijdse composities met Oude Muziek wel degelijk iets gemeenschappelijks hebben; meer zelfs dan vaak wordt gedacht. Dit is danook een uitgelezen gelegenheid om op dit punt eveneens de proef op de som te nemen. Wat daarbij ook blijkt is de direct aanspreekbare affiniteit van Martinu, Mozart, Toch en Roukens met de beide instrumenten, wat tevens geldt voor de smaakvolle transcripties.

De beide canons uit Bachs 'Die Kunst der Fuge' horen we hier in een (zeer geslaagde!) bewerking van Watson Forbes. Ernst Toch (1887-1964) schreef twee divertimenti op. 37: de eerste voor viool en cello en de tweede voor viool en altviool; uiteraard horen we dus de tweede. Joey Roukens (1982) schreef twee miniaturen als een cadeautje voor Sarah Kapustin en Roeland Jagers: 'Chorale for Sarah and Roeland' in 2012 met als aanleiding (en ongetwijfeld inspiratiebron!) hun huwelijk en 'A Little Baby Lullaby', een wiegenliedje ter gelegenheid van de geboorte van hun dochter in 2017. Beide stukken vormen een waardige afsluiting van een bijzonder geslaagd recital. Daan van Aalst heeft de beide instrumenten natuurgetrouw vastgelegd op die inmiddels zeer bekende locatie in Schiedam: de Westvestkerk.

________________
De titel 'Reflections' is, het ligt voor de hand, al meerdere malen eerder gebruikt, zoals in 2019 door Decca voor het recital van de Russische pianist Arseny Tarasevich-Nikolaev (klik hier voor de recensie).

index