CD-recensie

 

© Aart van der Wal, april 2020

'Tis too late to be wise - String quartets before the string quartet

Purcell: Fantasia a 4 nr. 8 in G, Z 742 - Curtain Tune on a ground (uit The History of Timon of Athens) Z 632 - Fantasia a 4 nr. 2 in Bes - Hornpipe (uit King Arthur) Z 628 - Pavan in g, Z 752 - Chacony in g, Z 730

Locke: Curtain Tune (uit The Tempest) - Consort of Four Parts, Suite nr. 1 in d (sel.)

Haydn: Strijkkwartet in D, op. 71 nr. 2

Kitgut Quartet: Amandine Beyer, Naaman Sluchin, Josèphe Cottet, Frédéric Baldassare
Harmonia Mundi HMM 902313 • 54 •
Opname: februari 2019, Ferme de Villefavard en Limousin (F)

   

Pierre Boulez schreef slechts één werk voor strijkkwartet: 'Livre pour quatuor', met daaraan verbonden de connotatie dat het een achterhaald genre was, rijp voor het museum. De Nederlandse musicoloog en componist Leo Samama zag dat gelukkig anders en wijdde zelfs een dik boek aan het strijkkwartet, het afsluitend met een positief getoonzet hoofdstuk over het kwartet in de twintigste eeuw (hier besproken). Een net zo positieve ontwikkeling is het sterk gegroeide aantal vooral jonge ensembles die zich in dit domein zéér hebben bekwaamd en die iedere dag op het concertpodium en in de studio waarmaken wat eens de primarius van het Amadeus Kwartet als het belangrijkste element van het kwartetspel definieerde: de volmaakte balans tussen de vier instrumenten. Geen kwartet zou zonder dat ideale evenwicht in zijn ogen kunnen overleven. Met mijn toevoeging dat er uiteraard nog veel meer bij komt kijken, zaken zoals frasering, articulatie, dynamische proportionaliteit, ritmische profilering en structuur.

Zou het vroeger anders zijn geweest? We kunnen slechts in beperkte mate teruggaan in de uitvoeringsgeschiedenis (zo ongeveer met de komst van de schellakplaat) en dat levert al zeer saillante verschillen op met de huidige spelcultuur. Daarover heb ik het al eens eerder uitgebreid gehad*. Laat staan hoe het héél vroeger moet hebben geklonken, toen Haydn de eerste schreden zette op het pad naar de vervolmaking van het genre, zowel naar vorm als naar inhoud. Waarbij nogal eens uit het oog wordt verloren dat het strijkkwartet niet door Haydn werd uitgevonden, maar dat het al veel eerder werd gepraktiseerd. Wat ook voor de hand lag: vier strijkinstrumenten samen spelend waren op zich immers zo bijzonder niet. Maar het was toch pas aan het begin van de twintigste eeuw dat het strijkkwartet qua spelcultuur tot een uitgesproken specialisme uitgroeide. Dit ten nadele uiteraard van de ad hoc samengestelde ensembles die aan dit veel hoger gestemde niveau nu eenmaal niet konden voldoen.

Anno nu zijn we dusdanig verwend geraakt dat we waarschijnlijk niet eens meer beseffen welke extreem hoge eisen worden gesteld aan volmaakt kwartetspel. En dat het voorbereiden van ieder nieuw werk op het repertoire steeds opnieuw een enorme inspanning vereist. Dat dit besef behoorlijk is weggezakt valt overigens niemand echt kwalijk te nemen, want we wennen gemakkelijker aan kwaliteit dan aan tekortkoming.

'String quartets before the string quartet' is een leuk bedachte subtitel voor dit album, maar het klopt niet helemaal. Ten eerste hoort Haydns kwartet op. 71 nr. 2 zeker niet in deze categorie en ten tweede zijn de overige stukken niet specifiek voor het strijkkwartet als genre geschreven (wat niet wegneemt dat ze zich er uitstekend voor lenen). Maar van groter belang is uiteraard de kwaliteit van dit kwartetspel, met als primarius Amandine Beyer, die de meesten onder ons ongetwijfeld zullen kennen als artistiek leider van het door haar in 2006 opgerichte enemble Gli Incogniti. Alleen al vanuit dit perspectief mag u rekenen op tot in de kleinste details historisch geïnformeerde lezingen van bovendien een hoogst spiritueel karakter, omlijst door een bijzondere fraaie opname. Dit is het eerste album van het Kitgut Quartet, maar er zullen er ongetwijfeld nog meerdere gaan volgen. Een ensemble om zeker niet uit het oog (en oor!) te verliezen!

________________
*) Zeer aan te bevelen is het standaardwerk van Robert Philip: Performing Music in the Age of Recording, 2004, ISBN 0-300-10246-1.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links