CD-recensie
Schatgraven in een ver verleden (7) - Svjatoslav Richter
© Aart van der Wal, november 2016
Svjatoslav Richter plays 'Russian' Music Moesorgski: Schilderijen van een tentoonstelling Tsjaikovski: Pianosonate in G, op. 37 (Grande Sonate) Tsjaikovski: De Jaargetijden op. 37b (selectie) Svjatoslav Richter (piano) Praga Digitals PRD/DSD 350 076 Limited Edition • 79' • |  |
Onlangs was ik op bezoek bij Polyhymnia in Baarn. Ik was uitgenodigd om het proces bij te wonen van de omzetting van analoge moederbanden van oude(re) opnamen naar het digitale domein. Ze worden later op sacd uitgebracht door het label PentaTone (dat in hetzelfde pand huist). Aan dit proces hoop ik later een artikel te wijden.
Bij thuiskomst trof ik - het kon werkelijk niet toevalliger - een grote doos aan, tot aan de rand gevuld met cd's, waaronder zes van het label Praga Ditigals in de serie 'Genuine Stereo Lab' en twee in de s, oude opnamen die zijn overgezet van studioband naar cd. Dus in feite een vergelijkbaar proces als in Baarn.
Onvoldoende informatie
Ik vind dat labels als PentaTone, Duton en Praga Digitals de consument naar behoren moeten inlichten omtrent het gevolgde proces. Een verantwoording: dit waren onze uitgangspunten en we hebben het zus en zo gedaan. Praga besteedt er in het cd-boekje geen letter aan. Zijn het studio- of radio-opnamen? Ook ontbreekt de aanduiding stere of of mono. Het enige dat de koper te weten komt zijn de opnamedata en -locaties. Wie trots is op zijn werk wil erover vertellen. Toch? Dat hoeft niet eens een lang verhaal te zijn: de kernpunten zijn voldoende. Ik zou als koper bijvoorbeeld graag willen weten of het geluid dat uit mijn luidsprekers komt overeenstemt met het origineel; en of dat de daadwerkelijke studiomaster is geweest, of een andere band. Het Duitse label Audite brengt het voor de cd-koper werkelijk tot in detail in kaart en zo hoort het volgens mij ook.
Het omzettingsproces begint zowel bij de moederband (studiomaster) als bij de recorder die oorspronkelijk werd gebruikt (vaak een Studer). Hopelijk is het referentiesignaal op de band gezet en zijn de technische gegevens die de opnametechnicus heeft genoteerd nog aanwezig. Dat is al een goed begin voor een nauwkeurig omzettingsproces. Dat de recorder er nog is, is mogelijk maar niet waarschijnlijk. En als die er nog is dient deze up-to-date te worden gebracht, waaronder reiniging en uitlijnen van de (afzonderlijke) weergavekop, de bandgeleiders en het loopwerk. Wat deze 'Genuine Stereo Lab' en 'Limited'series betreft tast ik wat dit betreft geheel en al in het duister en kan ik slechts afgaan op hetgeen ik hoor. Dat is duidelijk een gemiste kans. Positief is wel dat de naam van degene die verantwoordelijk is geweest voor de remastering en editing (het verwijderen van ongerechtigheden) wel wordt vermeld.
Svjatoslav Richter
De meeste Russische opnamen zijn al in meerde gedaanten verschenen, waaronder ook deze met Richter. maar deze kende ik nog niet, behoudens dan Moesorgski's Schilderijen van een tentoonstelling (Praga PR 254 034). Het is repertoire waarmee deze grote Russische pianist door de jaren heen vergroeid is geraakt en waarin hij als geen ander excelleerde. Dat geldt dan uiteraard ook voor deze bijzondere 'gravures' in klank. De oorsponkelijke opnamekwaliteit kan ik (uiteraard) niet goed beoordelen, maar wel staat vast dat deze vertolkingen in hun huidige vorm uitstekend klinken. Als we bedenken dat deze opnamen meer dan een halve eeuw oud zijn is dat best bijzonder te noemen. Waar nog bijkomt dat toen in Praag en in Moskou opnamekwaliteit nog met een kleine letter geschreven werd. Geen wonder, want de meeste opnamen werden live gemaakt ten behoeve van de radio-uitzendingen. Het luisterde nog niet zo nauw want omroep noch luisteraars thuis beschikten toen over goede spullen. Het was min of meer een vicieuze cirkel. De audiokwaliteit van onze toenmalige draadomroep was in het Rusland van de jaren vijftig en zestig nog ver te zoeken.