CD-recensie

© Aart van der Wal, oktober 2019

Uit het cd-boekje heb ik het niet kunnen opmaken, maar het fameuze Britse Hilliard Ensemble hield er eind 2014 toch echt mee op. Dit nieuwe album, 'Remember me, my dear', de weerslag van de afscheidstournee, krijgt daardoor een dubbele betekenis: zowel als verwijzing naar het gelijknamige Schots lied uit anonieme bron uit de zestiende eeuw als het afscheid van niet alleen een geweldig vocaal ensemble, maar daarmee ook van de bijzonder vruchtbare samenwerking met de Noorse saxofonist Jan Garbarek (1947).

De verbintenis tussen het Hilliard, Garbarek en het Duitse label ECM van Manfred Eicher begon in 1993, toen al een unieke combinatie van geraffineerde programmering, subtiele zangkunst en de bijzondere, geïmproviseerde klanken van de saxofonist. Garbarek onderstreepte dat unieke karakter nog eens toen hij opmerkte: "Something came into existence that was not there before." Anderen hadden het over de 'vijfde stem' die Garbarek toevoegde aan of liet samensmelten met de vier zangers. Het viel ook bij publiek wereldwijd in de smaak: alleen al van het debuutalbum 'Officium' zijn tot heden meer dan een miljoen exemplaren verkocht. Maar ook latere albums, waaronder 'Mnemosyne', 'Quinto Libro di Madrigali' en 'Officium Novum' waren een groot succes. Het repertoire werd allengs breder, van Hildegard von Bingen tot Arvo Pärt, van Oost naar West, van Armeense folklore naar Garbareks eigen composities.

Het Hilliard Ensemble (v.l.n.r.) David James, Gordon Jones, Rogers Covey-Crump en Steven Harrold (foto Marco Borggreve)

En dan te bedenken dat Garbarek wel noten kan lezen (hij heeft voor het ensemble ook muziek geschreven en arrangementen gemaakt, zoals ook uit dit laatste album blijkt), maar het vertikte om van tevoren de onder handen zijnde bladmuziek in te zien. Het enige dat hij wilde weten was in welke toonsoort er gezongen zou worden. Improviseren op wat hij hoorde, daar ging het Garbarek om. Op enig andere manier was de unieke samenwerking met het Hilliard ongetwijfeld niet van de grond gekomen.

De rijke geschiedenis van het Britse Hilliard heeft naast talloze concertoptredens een veertigtal cd's opgeleverd, maar eind 2014 kwam dan toch het einde in zicht: na de afscheidstournee was het echt afgelopen. Het is een lange weg geweest, vanaf de eerste repetities in 1993 in de Propstei Sankt Gerold, in het Oostenrijkse Vorarlberg naar 'Remember me, my dear', de laatste cd-opname, in oktober 2014 gemaakt tijdens een live-optreden in het Zwiterse Bellinzona (het programma maakte deel uit van de afscheidstournee).

Jan Garbarek

Ook op dit (aller)laatste album treft de sublieme koorklank, waarbij ik mij prompt afvroeg waarom deze vier heren van vocaal erudiete signatuur er mee zijn opgehouden. Kwam deze afscheidstournee niet wat te vroeg? Zeker, het waren in 2014 geen jonge goden meer, maar wie dat hoort mag het zeggen. Ik heb in mijn verzameling één TDK-bandje met een aantal - inmiddels stokoude - BBC Radio 3-opnamen van het Hilliard en terugluisterend stond ik er verbaasd van hoezeer de vocale kwaliteiten van het ensemble in al die jaren op peil zijn gebleven, zonder zelfs maar een kreukje te hebben opgelopen. Al was de bezetting toen nog iets anders.

Het is allemaal historie geworden, maar de schitterende toon van Jan Garbareks sopraan- en tenorsax is gelukkig nog steeds live te horen. Hij is inmiddels 72, maar volop actief. Gelukkig maar!

index