CD-recensie

 

© Aart van der Wal, januari 2019

 

Orff: Carmina burana

Aida Garifullina (sopraan), Toby Spence (tenor) en Ludovic Tézier (bariton), Shanghai Spring Festival Childrens' Choir, Wiener Singakademie, Shanghai Symphony Orchestra o.l.v. Long Yu

DG 00028948365944 • 68' •
Live-opname: 2018, De Verboden Stad , Beijing

   

Worden de Chinezen straks heer en meester van het digitale universum? Leidt de handelsoorlog tussen Amerika en China tot een aanzienlijke afname van de economische groei? Worden we door Huawei bespioneerd en zouden we daarom de netwerkapparatuur van dit Chinese bedrijf uit ons nieuwe G5-netwerk moeten weren? Waarom schendt het land nog steeds voortdurend de mensenrechten en horen we er juist steeds minder over? Is de industrialisatie inmiddels zover doorgeslagen dat in de grote steden de inwoners zo langzamerhand toe zijn aan het dagelijks gebruik van een zuurstofapparaat? U zult ongetwijfeld nog wel een groot aantal vragen weten te verzinnen waarop niet zo gemakkelijk een antwoord is te geven. En op dit moment al helemaal niet.

In de kunsten merk je van dergelijke negatieve tendensen weinig tot niets. Het aantal westerse musici dat in China optreedt is nog nooit zo groot geweest en er is zo langzamerhand geen enkel zichzelf respecterend orkest te vinden dat (nog) niet de steven naar het land van Marco Polo heeft gewend. Er is een soort omgekeerde Zijderoute ontstaan, die orkesten, ensembles en individuele musici bepaald geen windeieren legt. China is ook in muzikaal opzicht nog steeds een enorme groeimarkt, hoewel het land politiek noch cultureel niet westers is georiënteerd. Al zou je dat in de grote 'shopping malls' niet zeggen: de meeste westerse luxeproducten zijn er volop te koop. China is natuurlijk allang geen 'emerging market' meer, maar na de VS zowel economisch als strategisch de tweede belangrijkste speler op het wereldtoneel, met de EU in haar kielzog. Er is door het enorm gegroeide leger van nieuwe rijken een buitengewoon attractieve afzetmarkt voor westerse bedrijven ontstaan, onverschillig of het om babymelk of om een Volkswagen met of zonder sjoemelsoftware gaat.

Wie minder kosmopolitisch is ingesteld en nog ver verwijderd is van het wereldburgerschap zal misschien even moeten slikken, maar nieuw is het niet: de Carmina burana van westerse makelijk, in De Verboden Stad opgezet als een groots opgezet spektakelstuk, opgevoerd door deels Europese en Chinese cast. Zo nieuw is het overigens niet: Zubin Metha deed het al ruim dertig jaar geleden, toen hij voor de gefilmde productie van Puccini's Turandot naar China toog. Alleen maar omdat het verhaal zich daar afspeelt. Dit in tegenstelling tot Carl Orffs Carmina burana, dat met China niets van doen heeft. De titel is immers ontleend aan de verzameling van ruim tweehonderd wereldlijke liederen uit de Middeleeuwen waaruit Orff in de jaren dertig van de vorige eeuw heeft geput. Evenals het begin van Richard Strauss' Also sprach Zarathustra werd 'O Fortuna' uit Orffs Carmina een geliefd reclameobject, maar ook de filmindustrie wist er uitstekend raad mee. Geen wonder, want het spreekt onmiddellijk aan, is zelfs imposant. Maar ook het werk als geheel werd al snel populair en is dat tot vandaag gebleven. Solisten, koren, dirigenten en orkesten van naam en faam hebben zich er aan overgegeven en zullen dat ongetwijfeld blijven doen, zoals het ook wemelt van de opnamen. Het kassucces van Carmina burana heeft Orff bijna goud in de mond gelegd, iets dat geen enkel ander werk van zijn hand in die mate te beurt is gevallen.

Helaas, Orff had nazi-sympathieën, opportunist zoals zovele van zijn kunstzinnige (en andere) landgenoten heulde hij mee, maar gelukkig heeft hij ook het nodige gedaan om kinderen op een aansprekende manier het musiceren bij te brengen (waaruit het zo bekende Orff-instrumentarium ontstond). In de jaren twintig had hij samen met Gunild Keetman een nieuwe methode voor het muziekonderwijs ontwikkeld en in München speciaal daarvoor een schooltype opgericht, toegespitst op muziek, dans en lichamelijke oefening. Het idee was simpel: het op een bijna speelse manier bevorderen van creativiteit en beweeglijkheid bij het kind.

Terug naar de Chinese De Verboden Stad, waar Orffs Carmina burana vorig jaar live werd uitgevoerd en vastgelegd. Deels Europese, deels Chinese krachten die, zo blijkt uit deze opname, wonder boven wonder uitstekend met elkaar konden samenwerken. Wat daarbij zeker zal hebben geholpen zijn de westerse solisten en het koor uit Wenen, terwijl het kinderkoor en het 'huisorkest' van die enorme stad Shanghai (25 miljoen zielen!) eveneens uitstekend presteren. De Chinese dirigent Long Yu zal ongetwijfeld heel goed naar zijn westerse voorgangers hebben geluisterd alvorens zich aan dit spektakelstuk te wagen, want idiomatisch en contrastrijk klinkt het allemaal prima. Het is ook niet echt een moeilijk stuk door zijn vele herhalingen en de steeds terugkerende ritmische patronen (dat had wel een tandje minder gekund: ze zitten de uitbouw van de thematiek danig in de weg). Hooguit zou een wat scherpere articulatie de uitvoering van deze muziek een nog grotere dienst hebben bewezen, maar dat is het dan wel. Wie nog meer wil? Ik beluisterde op Spotify een stevige 'concurrent' binnen de eigen gelederen: de DG-registratie van april 2010 in München (eveneens live), met als solisten Patricia Petibon, Hans-Werner Bunz en Christian Gerhaher, en het koor en orkest van de Beierse omroep onder leiding van Daniel Harding. Het is door de bank genomen net even dat stréépje meer, maar des te groter mag dan het compliment aan het adres van deze nieuwe opname uit De Verboden Stad zijn. Volgens het boekje betrof het in China een galaconcert ter gelegenheid van het 120-jarig bestaan van Deutsche Grammophon. Heldere en goed gedifferentieerde opname!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links