CD-recensie

© Aart van der Wal, oktober 2023

<iframe style="border-radius:12px" src="https://open.spotify.com/embed/album/3vrsbOjthIkRRXM4mlWpM5?utm_source=generator" width="100%" height="352" frameBorder="0" allowfullscreen="" allow="autoplay; clipboard-write; encrypted-media; fullscreen; picture-in-picture" loading="lazy"></iframe>

Het staat buiten kijf dat zonder het zeer welgestelde en invloedrijke Huis Gonzaga in het Italiaanse Mantua veel schitterende muziek niet geschreven zou zijn. Deze adellijke familie regeerde maar liefst vierhonderd jaar over Mantua, van 1328 tot 1708, maar had ook buiten Italië her en der zo het een en ander in de politieke, religieuze en maatschappelijke melk te brokkelen. Onder de familieleden bevonden zich onder meer veertien bisschoppen, twaalf kardinalen en zelfs een heilig verklaarde. Twee afstammelingen brachten het tot keizerin van het Heilige Roomse Rijk brachten: Eleonora Gonzaga en Eleonora Gonzaga-Nevers (naar het Franse Nevers). Een derde afstammeling, Marie Louise Gonzaga, werd koningin van Polen. Kortom, het was bepaald wel een familie die ertoe deed, zoals ook blijkt uit het aan de rijke familiegeschiedenis gewijde Francesco Gonzaga-museum in Mantua, dat een bezoek zeker waard is. Er is ook een boek met dezelfde titel als dit nieuwe album: Splendours of the Gonzaga, onder redactie van David Chambers en Jane Martineau, uitgegeven door het Londense Victor & Albert Museum, een absolute aanrader - mits uiteraard nog verkrijgbaar - voor wie zich verder in deze materie wil verdiepen.

De Gonzaga's hadden geld en macht, en dat wilden ze weten ook. Geen wonder dus dat al in de zestiende eeuw het Huis Gonzaga een vruchtbare bron was van allerlei kunstuitingen, waaronder uiteraard de muziek, daarbij omringd door de beste musici en componisten uit alle windstreken. Dat wordt exquis weerspiegeld op deze cd, die de passende titel Splendours of the Gonzaga meekreeg.

De lat moet al reeds vroeg ook ten aanzien van de muziekbeoefening zeer hoog hebben gelegen, want dit zijn door de bank genomen verre van gemakkelijke stukken die ook vandaag de dag zeer hoge eisen stellen aan de uitvoerenden. Het valt immers niet voor te stellen dat de Gonzaga's en de adel en clerus die hen omringden genoegen zullen hebben genomen met muzikaal hak- en breekwerk.
Al in 1544 nam de vicekoning van Sicilië, Ferdinand Gonzago, de jonge Orlando di Lasso om diens mooie stem mee op reis naar onder meer Noord-Italië en Frankrijk. Er zou een geweldige componist uit deze toen pas veertienjarige groeien. Een ander representatief voorbeeld van de muzikale kwaliteiten in en rond de Gonzaga's was de benoeming van de Vlaming Giaches de Wert tot ‘maestro di cappella'.

Wat dit album zo fascinerend maakt is niet alleen de muziek van Monteverdi en De Wert, maar ook die van de – althans op papier – schijnbaar ‘mindere goden'. Muziek die dankzij dit geweldige Italiaanse ensemble Biscantores in een bijna onwerkelijk stralend licht wordt geplaatst. Dit is niet alleen van het hoogst denkbare vocale en instrumentale niveau, maar het is ook expressief diep doorleefd, daarbij badend in een superieure strakheid die deze sublieme werken als een handschoen past en er een volstrekt eigen karakter aan geeft, zowel in de soli als in de tutti. Uit deze vertolkingen spreekt een rijkdom die alleen is weggelegd voor de beste ensembles op dit gebied. Biscantores is er zonder enige twijfel een van.

index