CD-recensie

© Aart van der Wal, oktober 2023

Licht, het nieuwste album van de Duitse mezzosopraan Anna Lucia Richter, is ditmaal gewijd aan 800 jaar Duitse liedkunst, een project dat ongetwijfeld de nodige voeten in de aarde zal hebben gehad, alleen al door het in aanmerking komende repertoire en de daaruit voortvloeiende grote stilistische verschillen. Een repertoire ook dat primair bij haar zangstem moet passen, een stem overigens die zich van sopraan naar mezzosopraan heeft ontwikkeld, zoals al eerder bleek uit haar recente Brahms-cd op het Pentatone-label, hier door mij besproken.

Ik heb de stemontwikkeling bij Richter niet bijgehouden, maar uit een interview met de zangeres in Preludium blijkt dat zij begin 2020 besloot om haar stem te laten omvormen van sopraan naar mezzo, een transformatie die bepaald niet zonder slag of stoot is verlopen: Richter in het vraaggesprek: “Mensen denken bij een stemwisseling vaak dat je alleen hoger of lager moet zingen, maar zo werkt het niet. Als mezzo zing je voornamelijk in het middenregister, voor een sopraan een vrij onbekend gebied, dus ik moest dat ontwikkelen.”
Mede geholpen door haar lege agenda, midden in de coronapandemie, nam ze driemaal per week ‘op afstand' les bij haar mentor Tamar Rachum in Tel Aviv, waarna het haar ruim twee jaar kostte om zich de nieuwe rol van mezzo voldoende eigen te maken. Nu voelt ze zich zo: als een echte mezzosopraan, wat overigens niet of nauwelijks van invloed is op haar liedrepertoire: liederen laten zich nu eenmaal vrij gemakkelijk naar een lagere of hogere toonhoogte transponeren.

Op 14 maart van dit jaar gaf Richter met haar vaste begeleider, de in Israël geboren en in Zuid-Afrika opgegroeide pianist Ammiel Bushakevitz, als mezzo het Licht-recital in de Kleine Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw. Wie erbij was kon zelf vaststellen dat haar stembeheersing, dictie, articulatie en frasering als vanouds waren. Samengevat is haar vocale vocabulaire van zeldzame klasse, zoals ook deze cd in volle glorie aantoont.

Licht, met als introductie de tekst van de dichter Lappe zoals we die terugvinden in Schuberts Im Abandrot: ‘Und dies Herz, eh es zusammenbricht, trinkt noch Glut und schlürft noch Licht'. Waaruit tevens spreekt dat in dit recital ook de nodige schaduwtinten in het verschiet liggen en daarbij het contrast tussen het goede (licht) en het kwade (donker) niet ontbreekt.

Maar waarom Licht? Dit thema is gekozen omdat er een keuze moest worden gemaakt in het licht van de onmogelijkheid om 800 jaar Duitse liedkunst op één cd op een verantwoorde en representatieve manier als het ware samen te vatten. Richter: “We hadden hoogstens zo'n tien minuten voor iedere eeuw en dan wordt het al gelijk een onmogelijke opgave.” Maar ook onder de noemer Licht valt aan een (gewetensvolle) selectie niet te ontkomen. Ik heb het uit het boekje niet kunnen opmaken, maar het zou mij niet verbazen dat Richter Licht als uitgangspunt heeft genomen omdat het ook in haar tweede voornaam is terug te vinden: Lucia, van het Latijnse ‘licht'. Geen toeval dus.

Niet alleen Richter, ook Bushakevitz is betrokken geweest bij de samenstelling van het uiteindelijke programma, een proces dat werd vergemakkelijkt doordat beiden de dichtkunst dicht bij het hart dragen, ze veel lyriek lezen, vaak ook met de gedachte om het muzikaal te ‘vertalen'.

Richter en Bushakevitz (de term ‘begeleider' doet nooit en te nimmer recht aan de bijdragen van de pianist in de liedkunst) excelleren in sfeertekening en lijken moeiteloos over te schakelen van de ene naar de andere stemming (met metaforen in overvloed!) en stijl, in steeds wisselende structuren en harmonieën.

We maken aldus opnieuw kennis met een ideaal lied-duo, waarbij tevens opgemerkt dat de pianist zich wat mij betreft met recht ‘toetsenist' mag noemen, want op dit album speelt hij niet alleen op de traditionele concertvleugel, maar ook op de hurdy-gurdy, fortepiano, het klavecimbel én clavichord.

index