CD-recensie

 

© Aart van der Wal, december 2021

Mannheimer Schlagwerk - The Numbers are Dancing

Kuhn: Leon's House (Epitaph for a friend) (2020) (voor malletkwartet)

Bärtsch: Seven Eleven (2020) (voor malletkwartet)

Thelen: Russian Dolls (2019) (voor 2 vibrafoons, 2 marimba's, orgel en klarinet) - Parallel Motion (2018) (voor 2 vibrafoons, 2 marimba's en 2 slagwerkers)

Reuter: Sexgott (2020) (voor malletkwartet)

Mannheimer Schlagwerk, Lukas Heckmann (orgel en slagwerk), Nawon Lee (klarinet)
Solaire Records SOL1012 • 60' •
Opname: juli 2021, Epiphaniaskirche, Mannheim (D)

   

Slagwerk (in alle denkbare soorten en maten) leent zich uitstekend voor het eigentijdse componeren, hetzij spontaan geschreven, hetzij in opdracht (wat meestal het geval is). Het is ook min of meer voorbehouden aan het eigentijdse, want als we wat verder teruggaan in de muziekgeschiedenis, dan zien we pas in de periode na de Tweede Wereldoorlog geleidelijk aan het aantal werken uitsluitend voor slagwerkgroep(en) toenemen. Feitelijk een logische ontwikkeling, want ze moesten er eerst wel zijn, de percussie-instrumenten en daarmee de ensembles. Het heeft zeker in de laatste drie decennia tot een fascinerende kruisbestuiving geleid: de percussionisten die de componisten inspireerden en de componisten die in dit metier nieuwe mogelijkheden zagen.

Dat is dan slechts één aspect, want naast het slagwerk heeft ook het malletkwartet naam gemaakt: de vibrafoon en marimba die als typische melodie-instrumenten ook in het percussieve domein een belangrijke rol spelen. Met de aantekening dat ook de piano, mits zo 'behandeld', een dergelijke rol kan worden toebedeeld (met Bartók als de eerste 'aanjager' in het genre).

Op de website van Solaire Records is het een en ander te vinden over dit project van Mannheimer Schlagwerk. De aanleiding vormde het 25-jarig jubileum in 2020 en daaruit voortvloeiend het idee van componist en artistiek leider Dennis Kuhn (van hem stamt het openingswerk op dit album: Leon's House) om drie componisten uit te nodigen om speciaal voor Mannheimer Schlagwerk een nieuw werk te schrijven. Het resultaat daarvan vindt u terug op deze cd. In mei 2020, het jubileumjaar, gingen de stukken bij Mannheimer Schlagwerk in première, waarna met de opnamesessies deze zo bijzondere onderneming zijn beslag kreeg.

Het begrip ‘mallet quartet' stamt feitelijk van de gelijknamige compositie van Steve Reich, voltooid in 2009 en geschreven voor twee marimba's en twee vibrafoons (of als alternatief vier marimba's), zoals gezegd typische melodie-instrumenten. Ook dit werk ontstond naar aanleiding van een 25-jarig jubileum: dat van het Hongaarse Amadinda Quartet, een co-productie met het in Toronto gevestigde Nexus, So Percussion in New York en Synergy Percussion in Sydney, Australië.

‘Mallet' heeft nog een andere betekenis: de term wordt ook gebruikt voor de verschillende stokken die worden gebruikt. Ze zijn er in vele soorten en maten, vervaardigd uit hout, plastic of een andere kunststof. De kop kan, al naar gelang de toepassing, van rubber of van kunststof zijn. Ze worden vooral gebruikt voor melodische percussie-instrumenten en voor slagwerk dat dient te worden gestemd.

Het is natuurlijk wat de componist ervan maakt. Hoe inventiever, des te indrukwekkender het ‘effect', waarbij het wel opvallend is dat veel componisten in dit genre hun toevlucht zoeken in het minimalisme, blijkbaar omdat dit een (relatief) gemakkelijke manier van componeren is, met veel herhaalmotieven (die dan weer deels in een ander jasje zijn gestoken) als leading voice. Daar maakt ook dit album geen uitzondering op, al getuigt het grote scala van kleuringsaccenten in de verschillende composities wel van direct aansprekende originaliteit. In Russian Dolls van Stephen Thelen is naast de twee vibrafoons en twee marimba's bovendien sprake van orgel en klarinet, wat niet alleen aan de kleureffecten een extra dimensie toevoegt. Wat dan tevens geldt voor diens Parallel Motion voor malletkwartet en twee slagwerkers. Wat niet automatisch betekent dat meer zielen meer vreugde opleveren. Ook in het percussieve domein kan minder juist meer zijn (more is less).

In het uitvoerige boekwerkje bleef een zin lang bij mij hangen: 'The full extent of the difference between composition and mathematics is becoming apparent: It's algebra when the numbers make sense. It's music when they are dancing.' Niet alleen is dat laatste de titel van dit album, maar de uitvoeringen door Mannheimer Schlagwerk bevestigrm tevens de juistheid van deze uitspraak. De opname is net zo'n Meisterstück, het boekje tot in de puntjes (met veel sprekende foto's) verzorgd.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links