CD-recensie
© Aart van der Wal, maart 2023
Passacalle de la Follie Klik hier voor de inhoudsopgave Philippe Jaroussky (countertenor), L'Arpeggiata o.l.v. Christina Pluhar (theorbe) |
In het boekje wordt het aangeduid als 'Fragmenten van een muzikale conversatie', een treffende omschrijving van Passacalle de la Follie, maar evenzeer van toepassing op zoveel andere muziek.
Dit repertoire spitst zich toe op de kamermuziek zoals die aan het Franse hof rond de overgang van de zestiende naar de zeventiende eeuw werd gecomponeerd, maar ook elders in Frankrijk, en dan met name in en rond Parijs, tot klinken kwam.
Er gebeurde in de eerste helft van de zeventiende eeuw wel het een en ander, niet alleen in Frankrijk maar elders in Europa. In 1589 viel Hendrik III onder moordenaarshand, een lot dat ook Hendrik IV in 1643 trof. Het waren roerige tijden, en dat bleef voorlopig zo, ook toen Lodewijk XIII in 1610 als negenjarige als koning van Frankrijk de troon besteeg. Een van diens broers, Gaston, de hertog van Orléans, was een kuiper eerste klas en deed meerdere malen verwoede pogingen om de kersverse koning van de troon te stoten, maar zonder succes. Het resultaat van al die verwikkelingen en intriges was evenwel een uitermate fragiel politiek bestel dat - ondanks het naar meer evenwicht strevende regentschap van Marie de Medici en Anne van Oostenrijk - ook onder opvolger Lodewijk XIV voor velen de nodige misère met zich bracht.
Als het een lichtpuntje mag worden genoemd waren de meeste sleutelfiguren in deze zo turbulente en bloedige periode grote kunstliefhebbers, met aan het hoofd de schilderende en componerende Lodewijk XIII, die zijn gasten bovendien graag op zijn gitaarspel trakteerde. Hij was bovendien dol op de hoofse dansen, terwijl Gaston aan het hof van Orléans er zelfs een uitgebreide groep zangers en instrumentalisten opnahield.
Geen wonder dus dat tussen al die roerige bedrijven door er volop ruimte was voor muziek en dans. zowel aan de verschillende hoven als in de salons van adellijke families. Wat weer tot gevolg had tot op het gebied van de vocale muziek het air de cour zich sterk kon ontwikkelen, het lied dat, zowel een- als meerstemmig, al spoedig furore maakte, met als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het genre Antoine Boësset (1585-1643), wiens muziek ook op dit album prijkt.
Misschien waren de uitvoeringen in de salons précieux per saldo nog van groter belang dan die aan de hoven. Het was immers in de vele Parijse salons waar de vele artistocraten, magistraten, overheidsdienaren, literatoren en artiesten kennis konden maken met muzikaal uiterst geraffineerd 'verwoorde' liefdespoëzie in de meest uiteenlopende gradaties. Bovendien was het te midden van alle politieke en maatschappelijke turbulentie een veilige en vooral weldadige plek om van de schone kunsten te genieten. De aanhoudende ellende even buiten de deur gehouden.
Het is een genot dat overdraagbaar is, tot in onze huidige tijd die is vervuld van jachten en jagen, maar evenzeer van politieke onrust, oorlog en confrontatie. De countertenor Philippe Jaroussky en het door Christina Pluhar (zij tekende voor vrijwel alle en bovendien smaakvolle arrangementen) geleide ensemble L'Arpeggiata hebben gezorgd voor contrastrijke, zowel vocaal als instrumentaal fraai geboetseerde vertolkingen, waarin de lyriek vrij mag stromen en vocale virtuositeit niet op de eerste plaats staat. Maar dat niet alleen, want ook het kruidige karakter van sommige liederen komt indringend tot uiting, nog aangezet door het verre van alledaagse repertoire.