CD-recensie

© Aart van der Wal, november 2024

Lucie Horsch (25), een natuurtalent en dat in meerdere opzichten, want ze speelt niet alleen méésterlijk op de blokfluit, maar ze zingt en speelt piano voortreffelijk bovendien. Een musicienne die op wereldschaal acteert en ook discografisch al een aantal juweeltjes op haar naam heeft gebracht

Op dit nieuwe Decca-album draait het om de blokfluit, het instrument waarmee velen hun eerste muzieklessen zijn begonnen en door de musicoloog en socioloog Cas Smithuijsen nogal neerbuigend met ‘die koop je bij HEMA' aangeduid.

Er was muzikale reus voor nodig om dit door de tijd ondergesneeuwde instrument letterlijk nieuw leven in te blazen. D at was Frans Brüggen (1934-2014) die daarin met vlag en wimpel slaagde. In zijn boek Reveil en Revolte verhaalt Smithuijsen van de oprichting van Sour Cream, het door Brüggen en Kees Boeke in 1971 opgerichte blokfluitensemble dat zich toelegde op de blokfluitliteratuur uit de Renaissance en de Vroegbarok, maar ook het (toen) hedendaagse repertoire bepaald niet schuwde en van het arrangeren, experimenteren en improviseren zo ongeveer een lijfspreuk maakte, naast een zeker in die tijd ongekende stijlzuiverheid als het ging om de muziek uit Middeleeuwen, Renaissance en Barok. In 1990 kwam er helaas een einde aan, toen Boeke vertrok naar Zürich om daar les te geven aan het Universiteit van Theater en Muziek in zijn specialisatie: de blokfluit en de oude muziek.

Brüggen had negen jaar eerder, in 1981, samen Lucy van Dael en Sieuwert Verster het Orkest van de Achttiende Eeuw opgericht met als voornaamste doel stijlzuivere vertolkingen van de werken van achttiende-eeuwse componisten (waar het overigens niet bij bleef); dit binnen de afgebakende kaders van de historiserende uitvoeringspraktijk.

Brüggen was méér dan een musicus: hij struinde bibliotheken af op zoek naar interessant materiaal voor niet alleen de blokfluit maar later ook het orkest, zoals hij ook historische blokfluiten verzamelde. Het leverde een aantal eeuwenoude exemplaren op waarvan er vijftien door Lucie Horsch dankzij de enthousiaste medewerking van Brüggens weduwe en kunsthistorica Machtelt Brüggen-Israëls mocht bespelen. Zij het dat de speelduur noodgedwongen aan banden moest worden gelegd, want de instrumenten zijn door de jaren heen uiterst kwetsbaar geworden als gevolg van de inwerking van adem- en omgevingsvocht. Dat was de enige maar wel belangrijke beperking die Lucie Horsch zich bij haar spel moest opleggen. Dat betekende tevens dat passend repertoire moest worden gevonden, want op de meeste instrumenten was het na zo'n drie minuten achtereen echt over en uit. De stopwatch werd daarom goed in de gaten gehouden en werd er niet voor geschroomd om de instrumenten dicht op het lichaam als het ware voor te verwarmen. Ook de onvermijdelijke correcties achteraf waren noodgedwongen tijdgebonden, wat de exercities als geheel er zeker niet gemakkelijker op maakten. Maar ze had wel een enthousiast ‘publiek', want naast Machtelt Brüggen-Israëls was daar de Japanse blokfluitbouwer Furmitaka Saito die Horsch met raad en daad bijstond.

Voor Horsch was het een fascinerend avontuur dat extra reliëf kreeg doordat ze nu voor het eerst op originele instrumenten kon spelen, in plaats van kopieën. Zelf had ze een voorliefde ontwikkeld voor replica's van de Franse bouwer Peter Bressan (1663 - 1731), maar dankzij dit Brüggen Project had ze nu voor het eerst twee échte blokfluiten van deze beroemde bouwer in handen. Dat voelde voor haar zeer bijzonder, en te meer omdat ze nu voor het eerst in de gelegenheid was om de originele klank ervan af te zetten tegen die van de kopie.

Ook voor de luisteraar moet het een wonderlijke ervaring zijn om voor het eerst deze originele blokfluiten te horen, niet alleen eenzaam acterend, maar ook samen met andere musici, waaronder dat even geweldige Orkest van de Achttiende Eeuw, voor deze zo bijzondere gelegenheid onder leiding van Lucie Horsch. Ook aan de opname is veel aandacht besteed, waardoor de klank van zowel deze blokfluiten als van het ensemble op even bijzondere wijze tot leven komt.

index