CD-recensie

© Aart van der Wal, juni 2014

Vorig jaar had ik een vraaggesprek (klik hier) met Mikhail Zemtsov, de vader van Dana. Zo vroeg ik hem waarom er nauwelijks altviolisten zijn die zich aan de viool als tweede instrument wagen, terwijl van het omgekeerde wel sprake is. Hij had er een simpele verklaring voor: sommige violisten willen groter, terwijl altviolisten niet kleiner willen. Want wie aan de altviool verslingerd is geraakt kan niet zo gemakkelijk wennen aan die kleinere viool met zijn ook hoge en gespitste klank. Voor Mikhail lagen de kaarten duidelijk: hij vond de iele klank van de viool niet aantrekkelijk. Liever de altviool dus, met zijn specifiek andere klank en vibrato, en een andere klankwereld.

Dana Zemtsov (Mexico, 1992) heeft de muziek zo ongeveer met de paplepel ingegoten gekregen. Ze kreeg haar eerste muziklessen van haar oma en vervolgens van haar ouders, Mikhail Zemtsov en Julia Dinerstein. In 2012 was ze het zoveelste familielid dat bij de bekende virtuoos en pedagoog Michael Kugel aan het conservatorium van Maastricht ging studeren. Vader Mikhail was al 28 toen hij bij Kugel les nam. Het had hem jaren gekost om iemand te vinden die hem qua techniek verder kon helpen. Dat bleek Kugel te zijn, die hem afhielp van een jarenlang aangeleerde verkeerde speelwijze en hem tevens van zijn daardoor ontstane fysieke problemen verloste. Het bleek voor Mikhail de ontdekking van een nieuwe wereld te zijn. Geen wonder dus dat ook dochter Dana bij Kruger terechtkwam, want het is doodzonde als een groot viooltalent veel te vroeg moet afhaken omdat het fysiek niet meer gaat; alleen door een verkeerd aangeleerde techniek.

Een ander belangrijk punt is dat - het ligt voor de hand, maar toch - welbewust voor een bepaald instrument wordt gekozen en daarvan niet meer wordt afgeweken. Alleen dan kan sprake zijn van een topprestatie. Wie t volledig met zijn instrument is vergroeid, het letterlijk tot in de vingertoppen beheerst, zowel de goede als de minder goede eigenschappen ervan kent en ermee weet om te gaan, kan mogelijk doorgroeien naar het hoogst denkbare niveau en dat ook vasthouden. Aldus Mikhail Zemtsov.

Het moet voor Dana een ideale combinatie zijn geweest: een groot muzikaal talent en verstandige ouders die tevens meer dan voortreffelijke leermeesters (Julia Dinerstein is zelf altvioliste en docente) zijn. Ik kan me zo voorstellen dat Dana is opgegroeid te midden van grote musici, met muziek die er altijd was.

Dana Zemtsov presenteerde onlangs in Splendor in Amsterdam haar eerste solo-cd, de eerste van het drietal dat Channel Classics in de komende tijd zal uitbrengen: een met piano- en een met orkestbegeleiding. Haar eerste cd liet ze gelijk maar vergezeld van een waarschuwing: lyrische melodieën en hartverwarmende schoonheid waarmee muziek zo vaak geassocieerd wordt, zijn hier nauwelijks te vinden. In plaats daarvan zijn er verhalen van oorlog, verbijsterende dwaaltochten door labyrinten, heftige kreten van wanhoop, bittere tranen van verdriet, misschien hier en daar een ironische grijns.

Daarmee stappen we een wereld gevuld met bijzondere sfeerbeelden binnen, een wereld ook die doorgaans ernstig is, maar niet minder hypersensitief, complex gelaagd en merendeels van een rijkdom die zich pas na vele malen beluisteren aan de toehoorder openbaart.

Soms, het gebeurt helaas veel te weinig, kiezen jonge musici voor een debuut met een relatief onbekend en in alle opzichten weerbarstig programma dat in onze zapcultuur al snel als 'moeilijk' wordt ervaren. Zeker bij de grote labels (voor zover ze nog groot zijn) is dat uitzonderlijk, want daarvoor is immers durf vereist. Dat geldt trouwens niet minder voor het type instrument: er zijn vrijwel geen labels die 'vallen' voor de altviool als solo-instrument. Misschien denkt u in dit verband aan Esther Apituley, maar haar tot dusver op Challenge Classics verschenen cd's zijn zonder uitzondering met begeleiding.
Daar staat tegenover dat het repertoire van de altviool nog niet overal is doorgedrongen en ons wat dat betreft nog veel verrassingen te wachten staan. Daar komt nog bij dat het aantal uitstekend geëquipeerde altviolisten in de afgelopen decennia aanzienlijk is toegenomen, waardoor niet alleen de zoektocht naar repertoire begon, maar ook componisten werden gestimuleerd om voor dit specifieke instrument te schrijven. In het cd-boekje merkt Dana Zemtsov terecht op dat de altviolisten zich nog in een 'zoekende fase' bevinden en dat er nog geen sprake kan zijn van een gevestigde traditie ten aanzien van de altvioolmuziek. De huidige generatie altviolisten kent de luxe om, niet belast door een traditie, praktisch alles op dit gebied met een frisse blik te onderzoeken en te spelen. Dana's eerste cd is niet anders dan dat: haar eerste discografische bijdrage aan die zoektocht en daarmee tevens haar eerste stap op weg naar een levenslang onderzoek naar het geheim van de(ze) muziek. Dana Zemtsov, nu al een grande dame op de altviool, die haar nieuwe cd de titel 'Enigma', raadsel meegeven. Met haar technisch vlekkeloze en interpretatief gloedvolle spel heeft zij de capaciteiten in huis om welk raadsel ook op te lossen. Wie zo kan excelleren in en zich zo hoorbaar op haar gemak voelt bij een dergelijk verschillend repertoire dat reikt van Kreisler naar Hindemith, van Vieuxtemps naar Stravinsky en van Bach naar Penderecki en Kugel is een groot musicienne. Met de architectuur in haar vertolkingen, de fraseringen zoals zij die boetseert, de spanningsbogen die ze laat uitwaaieren, haar maatvoering, streektechniek en zuivere intonatie trekt ze ons moeiteloos haar wonderwereld in en houdt ons vast. Hoe aardig is het niet om haar spel met dat van haar vader Mikhail te vergelijken (klik hier voor de recensie). Zo vader, zo dochter? Het pleit alleen maar voor haar grote muzikale persoonlijkheid dat zij haar eigen visie volgt. Chapeau, Dana Zemtsov! Chapeau, Channel Classics!

index