CD-recensie

© Aart van der Wal, maart 2025

Giovanni Antonini's Haydn 2032 Project met Il Giardino Armonico en het Kammerorchester Basel heeft tot nu toe als belangrijkste kenmerk fonkelende spiritualiteit en bevlogenheid, de beste ingrediënten voor eigenlijk álle muziek. Al wordt die in de weerbarstige praktijk-van-alledag menigmaal niet waargemaakt. Eenmaal opgebouwde spanningen willen daarbij nog weleens inzakken of de lange lijnen raken veronachtzaamd, maar daar is wat dit zeer omvangrijke project betreft nochtans geen enkele sprake van. Het getal 2032 staat voor het jaar waarin het gehele project moet zijn afgerond. Het is dan 300 jaar geleden dat Haydn in het Oostenrijkse Rohrau werd geboren. Daarmee is het Haydns symfonisch en ‘aanpalend' oeuvre in zijn geheel vastgelegd, voorts aangevuld met werken van andere componisten die er op de een of andere manier mee in verband kunnen worden gebracht.

Antonini's benadering van de muziek van deze grootse ‘uitvinder' past in een al lang waarneembare trend, eens in gang gezet door Nikolaus Harnoncourt: een benadering waarin voor uitgesponnen frases geen plaats meer is, de tempi door de bank genomen aan de (vij) hoge kant zijn en de nadruk voorts ligt op ritmische pregnantie en accentuering. Niet minder belangrijk is het 'authentieke', veelal replica's, met zijn sterk van de traditie afwijkende klankkleuren en speltechnische nuances. Een speelwijze die ‘historiserend' heet te zijn, al weten we op geen stukken na hoe de muziek in de negentiende-eeuwse vorstelijke paleiszalen heeft geklonken.

Antonini's aanpak zorgt enerzijds voor menige verrassing, maar anderzijds sluipt bij de luisteraar ook een zekere mate van gewenning in. Of misschien wel het gevoel dat het ‘zo moet en niet anders', het effect van niet-beter-weten. Het is daarom zeker aan te raden om van een andere aanpak van deze kostelijke muziek te proeven, zowel in het ‘authentieke' kamp (bijvoorbeeld de uitvoeringen door het Orkest van de Achttiende Eeuw onder Frans Brüggen) of in het ‘ traditionele' domein (waaronder Böhm, (Colin) Davis, Doráti, Jochum, Karajan of Klemperer. Interessant is zeker ook Adám Fischer die met het Austro-Hungarian Haydn Orchestra de symfonieën integraal heeft laten vastleggen in het paleis van de Esterházys in Eisenstadt; in het 'hol van de leeuw' dus (de akoestiek van de concertzaal is in de loop der tijd niet of nauwelijks veranderd, zo zeggen kenners). Dergelijke verkenningen zijn niet alleen boeiend, maar ze brengen tevens de nodige inzichten voort.

Dat de uitvoeringen onder Antonini, mede dankzij de twee zeer goede ensembles en het uitstekende opnameteam, tot de topklasse behoren staat buiten kijf, al zegt dit per saldo niks over individuele voorkeur. Bovendien: Haydn is een van die geniale componisten wier muziek altijd wel overeind blijft (tenzij het de spuitgaten uitloopt, natuurlijk).

index