CD-recensie
Schatgraven in een ver verleden (1) - Hans Rosbaud
© Aart van der Wal, november 2016
Tribute to Hans Rosbaud Berg: Drei Orchesterstücke op. 6 Sibelius: Valse triste op. 44 Sibelius: Tapiola op. 112 Bartók: Sonate voor twee piano's en slagwerk Sz 110 Praga Digitals PRD 250 342 Genuine Stereo Lab • 76' • |  |
Onlangs was ik op bezoek bij Polyhymnia in Baarn. Ik was uitgenodigd om het proces bij te wonen van de omzetting van analoge moederbanden van oude(re) opnamen naar het digitale domein. Ze worden later op sacd uitgebracht door het label PentaTone (dat in hetzelfde pand huist). Aan dit proces hoop ik later een artikel te wijden.
Bij thuiskomst trof ik - het kon werkelijk niet toevalliger - een grote doos aan, tot aan de rand gevuld met cd's, waaronder zes van het label Praga Ditigals in de serie 'Genuine Stereo Lab' en twee in de s, oude opnamen die zijn overgezet van studioband naar cd. Dus in feite een vergelijkbaar proces als in Baarn.
Onvoldoende informatie
Ik vind dat labels als PentaTone, Duton en Praga Digitals de consument naar behoren moeten inlichten omtrent het gevolgde proces. Een verantwoording: dit waren onze uitgangspunten en we hebben het zus en zo gedaan. Praga besteedt er in het cd-boekje geen letter aan. Zijn het studio- of radio-opnamen? Ook ontbreekt de aanduiding stere of of mono. Het enige dat de koper te weten komt zijn de opnamedata en -locaties. Wie trots is op zijn werk wil erover vertellen. Toch? Dat hoeft niet eens een lang verhaal te zijn: de kernpunten zijn voldoende. Ik zou als koper bijvoorbeeld graag willen weten of het geluid dat uit mijn luidsprekers komt overeenstemt met het origineel; en of dat de daadwerkelijke studiomaster is geweest, of een andere band. Het Duitse label Audite brengt het voor de cd-koper werkelijk tot in detail in kaart en zo hoort het volgens mij ook.
Het omzettingsproces begint zowel bij de moederband (studiomaster) als bij de recorder die oorspronkelijk werd gebruikt (vaak een Studer). Hopelijk is het referentiesignaal op de band gezet en zijn de technische gegevens die de opnametechnicus heeft genoteerd nog aanwezig. Dat is al een goed begin voor een nauwkeurig omzettingsproces. Dat de recorder er nog is, is mogelijk maar niet waarschijnlijk. En als die er nog is dient deze up-to-date te worden gebracht, waaronder reiniging en uitlijnen van de (afzonderlijke) weergavekop, de bandgeleiders en het loopwerk. Wat deze 'Genuine Stereo Lab' en 'Limited'series betreft tast ik wat dit betreft geheel en al in het duister en kan ik slechts afgaan op hetgeen ik hoor. Dat is duidelijk een gemiste kans. Positief is wel dat de naam van degene die verantwoordelijk is geweest voor de remastering en editing (het verwijderen van ongerechtigheden) wel wordt vermeld.
 |
Hans Rosbaud
Hij had uiterlijk van een magere boekhouder, altijd in een strak kostuum met keurig gestrikte das, maar als dirigent van de moderne en eigentijdse muziek ongekend in zijn vermogen tot klankvoorstelling en partituuranalyse. Hans Rosbaud (1895-1962) heeft niet alleen zijn landgenoten Alban Berg, Anton Webern en Arnold Schönberg onschatbare diensten bewezen, maar ook voor de avant-garde en zijn vele 'enfants terribles' een ware voortrekkersrol vervuld. Rosbaud was ook de man die door het Concertgebouworkest werd aangetrokken om de moderne muziek handen en voeten te geven, een kolfje naar zijn hand en een taak die hij met vlag en wimpel heeft volbracht.
Een Engels muziektijdschrift had het bij het goede eind: Rosbaud was 'one of the unsung heroes of mid-20th-century music', al ontbrak helaas de toevoeging 'very few'. Maar Rosbaud voelde zich ook uitstekend thuis bij componisten als Rameau, Gluck, Mozart, Sibelius, Bruckner en Mahler. Zijn Mozart-opera's behoren tot de beste in de catalogus. Het intellectuele niveau waarop hij de muziek gestalte gaf was in zijn tijd exemplarisch, al zou dat aanmerkelijk minder zijn geweest als zijn dirigeren niet omspoeld was met een warme gloed die een volkomen doorzichtige orkestklank nooit in de weg stond. Deze cd, met werken van Berg, Webern, Sibelius en Bartók onderstreept zijn grote veelzijdigheid en reputatie die ook door de vele jaren heen ongeschonden is gebleven. Hans Rosbaud was een groot dirigent en bovendien een musicus die meerdere orkestinstrumenten uitstekend kon bespelen.