CD-recensie

 

© Aart van der Wal, februari 2021


Ensemble Modern - Beschenkt

40 Miniaturen t.g.v. het 40-jarig jubileum

Klik hier voor de inhoudsopgave

Ensemble Modern o.l.v. Ingo Metzmacher
Ensemble Modern Medien EMCD-048/49 • 92 • (2 cd's)
Opname: 29 juni-3 juli 2020, Festeburgkirche, Frankfurt am Main

www.ensemble-modern.com

   

‘Beschenkt, 40 Miniaturen zum Jubiläum', zo wordt het in het cd-boekje aangekondigd. Twee cd's met 40 werken (eigenlijk werkjes, miniaturen) van evenzovele componisten die in het veertigjarig bestaan van het Ensemble Modern (EM) een rol hebben gespeeld. Het zijn verjaardagscadeautjes naar aanleiding van een verzoek van het jubilerende ensemble, met de daarbij behorende te beantwoorden vraag: ‘Wat verbindt je met ons?' De componiste Brigitta Müntendorf reageerde daarop wel heel karakteristiek met: ‘Los, einfach machen!' Karakteristiek omdat het precies deze uitspraak is die het musiceren van het EM al die jaren zozeer heeft gemarkeerd.

Het heeft in ieder geval tot dit fascinerende album geleid, een bont gekleurde lappendeken die alle denkbare muziekstijlen in zich verenigt. Het mag dus met recht caleidoscopisch worden genoemd, want in slechts 90 minuten wordt de luisteraar geconfronteerd met 40 muzikale figuren met evenzovele unieke unieke eigenschappen. Het is voor zover ik weet nog niet eerder voorgekomen dat 40 componisten ieder een compositie schreven voor een 40-jarig ensemble en al helemaal niet in een dusdanig gecondenseerde vorm. Het kortste werk: ‘Stille Post' van Markus Hechtle (0.40). Het langste werk: ‘Ein Weihnachtslied' van Peter Eötvös (4.46).

Het boekwerk alleen al is een lust voor het oog dankzij de vele illustraties en het grafisch raffinement van de vormgeving. Daarnaast het leest heerlijk weg, dankzij de rijke geschiedenis van het EM, de rol van en de betekenis voor de musici, en hun sterke verbondenheid met de vele componisten die voor het ensemble schreven (zij komen in het vraag- en antwoordspel eveneens uitgebreid aan het woord).

Wat de muziek betreft is het natuurlijk alleraardigst om al die zo verschillende avant-gardistische stukjes voorbij te horen komen, de enorme verscheidenheid ervan te waarderen en daaruit onvermijdelijk de eigen voorkeuren te destilleren (want geloof me, niet iedereen zal ieder stuk mooi of boeiend ervaren, hoewel ik van beide cd's intens heb genoten).

De viering werd in het jubileumjaar 2020 stevig gehinderd door het coronavirus, met als gevolg dat geplande feestelijke evenementen moesten worden afgezegd of uitsluitend via live-stream konden worden aangeboden. Terwijl de cultuursector het ook in Duitsland moeilijk heeft (zij het dat door de Bondsregering en de verschillende deelstaten wel meer financiële steun wordt geboden dan bij ons het geval is).

EM, gevestigd in Frankfurt am Main met als concertzaal die in de ‘Alte Oper', wordt gevormd door een wisselende pool van zo'n twintig musici uit verschillende landen. Sinds de oprichting in 1980 (de wortels ervan lagen bij de Junge Deutsche Philharmonie) heeft het zich toegelegd op de moderne en eigentijdse muziek. De bestuursstructuur is eenvoudig: er is geen artistieke leiding en de musici bepalen – net als die van bijvoorbeeld de Wiener Philharmoniker - zelf het beleid.

De musici komen samen aan de hand van de voor een bepaald werk vereiste bezetting en werken dan in repetities e.d. samen met de desbetreffende componist. Op die manier krijgen ze het dus als het ware rechtstreeks from the horse's mouth. Dat is niet alleen een voorrecht voor de musici maar tevens voor de componisten die aldus het bureauwerk aan de praktijk kunnen toetsen. Het leidt tot een vruchtbare wisselwerking tussen musici en muziekvinder, waar iedereen beter van wordt; en niet in de laatste plaats de muziek zelf. Het is een concept dat ook wordt gehanteerd door o.a. ‘ons' Asko|Schönberg en in België door het Goeyvaerts String Trio (dat uitsluitend muziek uitvoert van ‘levende' componisten). Vrijwel alle belangrijke componisten hebben met het EM samengewerkt. Te veel eigenlijk om op te noemen, waaronder Olivier Messiaen, György Kurtág, Karlheinz Stockhausen, Frank Zappa, Hans Zender, Steve Reich, Heiner Goebbels, George Benjamin, Pascal Dusapin, Olga Neuwirth, Manfred Trojahn, Mark-Anthony Turnage, Heinz Holliger, Wolfgang Rihm, Johannes Kalitzke en Helmut Lachenmann.

Deze beide cd's zijn uitsluitend gewijd aan het Ensemble Modern (dat vaak en ook ditmaal wordt geleid door Ingo Metzmacher) en dus niet aan het Ensemble Modern Orchestra (EMO) dat in 1998 werd opgericht en zich uitsluitend richt op de orkestmuziek in grote bezetting van de twintigste en eenentwintigste eeuw. Ook voor het EMO geldt een pool van musici als basis, variërend van 30 tot 130. Een andere keer meer daarover, zoals ook over het IEMA, de International Ensemble Modern Academy.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links