CD-recensie

 

© Aart van der Wal, januari 2021

Duo Ebano - Blackbird (r)evolution

Weber: Grand Duo Concertant op. 48

Berg: Vier Stücke für Klarinette und Klavier op. 5

Gorini: Broken Chain

Brahms/Gorini: 3 Intermezzi op. 117 (1. Andante moderato)

Bezemer: I Love You

Gozzi: The Underwater Life of a Bass Clarinet

Duo Ebano: Marco Danesi (klarinet, basklarinet), Paolo Gorini (piano en keyboard)
TTK 0048 • 63' •
Opname: november 2019, Muziekhuis Utrecht / TRPTK Studio

   

Opgericht door de Italiaanse klarinettist Marco Danesi en pianist Paolo Gorini, met Amsterdam als vestigingsplaats, heeft het (vrij) nieuwe Duo Ebano zich al snel een belangrijke plaats aan het kamermuziekfirmament verworven. Wat daarbij zeker zal hebben geholpen zijn de vele prijzen die het gezelschap in de wacht wist te slepen, waaronder die van Dutch Classical Talent, het Storioni-Festival en Omroep Max Jong Talent. Beide musici kennen elkaar van het Milanese Verdi-conservatorium en in de loop der tijd zijn ze dikke vrienden geworden.

Nieuwsgierigheid prikkelen
Op hun initatief kwamen allerlei projecten tot stand en viel uiteindelijk het besluit om Duo Ebano op te richten, met al belangrijkste drijfveer hun passie voor zowel de klassieke als de hedendaagse muziek. In hun concertprogrammering en nu ook op cd willen ze de nieuwsgierigheid van hun publiek vooral prikkelen door het traditionele te verbinden met het nieuwe. Beiden zoeken dus graag de grenzen op en niet alleen wat betreft het toch al bijzondere repertoire voor (bas)klarinet en piano. Er kwam geleidelijk aan percussie in beeld, werd elektronica geïntroduceerd en viel hun oog en oor op buitenissige instrumentale technieken en exotica. Wat hen al spoedig in contact bracht met componisten die graag voor dit duo wilden schrijven. Zoals dat ook gold voor de meest uiteenlopende arrangementen in de verschillende genres, waaronder rock en folk (hoewel Gorini dat ook uitstekend kan, gelet op zijn arrangement van het Andante moderato uit Brahms' Intermezzi op. 117 en zijn vierdelige compositie 'Broken Chain').

Grensverleggend
Kameleontisch, onconventioneel, steeds op zoek naar nieuwe uitdagingen met het concertpodium als proeftuin: het moet voor hen beiden zo ongeveer de meest ideale plek zijn om de eigen grenzen danig te verleggen. Dat is trouwens ook de enige plek die een communicatieve wisselwerking met het publiek mogelijk maakt, terwijl in de opnamestudio altijd de gedachte zich aandient van de definitieve vastlegging: voor eens en voor altijd.

Voorzichtiger
Wat dat laatste betreft: misschien is dat wel het grootste nadeel van iedere willekeurige studio-opname: dat menige musicus dan a priori al veel voorzichtiger is, minder risico's neemt dan tijdens een live-uitvoering. Spontaniteit in de overtreffende trap wordt daarom eerder ervaren in de concertzaal dan in de opnamestudio. Zij het dat er ook musici zijn die zich tijdens de opname maar ook tijdens de voorbereidingen dusdanig laten meeslepen dat die extra spontaniteit in hun vertolking er wel degelijk gewoon is.

Duo Ebano

Durf
Het getuigt van durf om in een speelveld dat wordt gedomineerd door een traditionele programmering en het daarmee uit de weg gaan van (vooral financiële) risico's het experiment tot hoofdbestanddeel te maken. Daar is uiteraard niet iedere zaalverhuurder blij mee (hij moet maar hopen dat in dat geval tenminste sprake is van een sluitende exploitatie), maar zonder musici als Danesi en Gorini is vooruitgang meer woord dan daad. Gelukkig zijn ze er dragen ze bij tot wat weleens de ideale programmering zou kunnen zijn: het nieuwe naast het traditionele (wat nog iets anders is dan de pure , vaak vrij gemakzuchtige sandwichconstructie). Dat gold eens voor het vernieuwende Schönberg Kwartet, het Schönberg en het (helaas ongewild ter ziele gegane) Nieuw Ensemble. De rode draad door hun programma's: innovatie en daardoor repertoireverbreding.

Blackbird (r)evolution
De titel van dit nieuwe album is ontleend aan een tekst van John Lennon en Paul McCartney:

Blackbird singing in the dead of night
Take these sunken eyes and learn to see
All your life you were only waiting for this moment to be free
Blackbird fly, into the light of a dark black night

Maar er valt uiteraard meer over te zeggen, zoals in het cd-boekje ook keurig wordt uiteengezet:

Black is the color that clarinet, bass clarinet, piano and Seaboard® have in common. Like the blackbird in the song by Lennon/McCartney, we want to learn how to fly, explore new musical territories, and shape a more authentic and personal voice.

Blackbird (r)evolution is a canvas of Duo Ebano’s features, like a bizarre mirror where you can dive in. In a mirror we just see a reflection, which doesn’t necessarily show what we really are. By not accepting the first impression, we can learn how to see beyond the mirror, “take these sunken eyes and learn to see.”

The program represents the soul of Duo Ebano, shifting between standard repertoire and new music. Moreover, it displays composers who try to enhance the clarinet and piano combination, forcing its limits and inventing new ways to make these two instruments communicate, with the intent to achieve a (r)evolution of this set-up.

What to expect from this album? Excitement, fear, kindness, a mother’s song, goosebumps, anxiety, laugh, Radiohead-like moments, mantras, progressive-rock bands, a floating boat in a dark and warm night, a broken carillon, relentlessness, the music of the water.

Geen logische lijn
Vernieuwende experimenten zoals die door het Duo Ebano wordt voorgestaan, vinden onherroepelijk hun weerslag in de wijze van programmeren. Dat hoeft niet altijd gelukkig uit te pakken; wat overigens past bij het wezen van het experiment. Dat blijkt ook uit de voorliggende cd, waarvan de opbouw niet bepaald een logische lijn vertoont. Niet alleen wat de muziek zelf betreft, maar ook wie daar nog achter wil kijken. Hoe verhoudt de muziek van de negentiende-eeuwers Weber en Brahms maar ook de twintigste-eeuwer Berg zich tot Gozzi's humoristisch-kritische 'The Underwater Life of a Bass Clarinet', geschreven in deze tijd van smeltende ijskappen en gletsjers, met een geleidelijk stijgende waterspiegel mede als gevolg? Wie zinvolle dwarsverbanden wil zoeken wacht een buitengewoon lastige zoektocht.

Iets soortgelijks doet zich voor bij 'About I Love You' van de Nederlandse componist Boris Bezemer, waarin ruim baan is gemaakt voor de liefde in ons getormenteerde bestaan in bovenal een chaotische wereld; een wereld die - hoe kan het anders - héél ver afstaat van die van Weber en Brahms. Nog afgezien van de (zéér creatieve!) toepassing van het Roli Seaboard.

Experiment en avontuur
Het komt er naar mijn gevoel kort samengevat op neer dat in een op zich boeiend programma als dit de verschillende muziekstukken elkaar puur bezien vanuit het programma niet versterken, maar wel hevig met elkaar contrasteren. Of anders gezegd: ze staan op zichzelf, participeren niet in het grotere geheel maar blijven binnen hun vaste kern verankerd. Het contrast is weliswaar groot, maar dat gaat ten koste van de synergetische opbouw van het programma als geheel. Terwijl ook het fragmentarische karakter van sommige stukken enigszins afbreuk doet aan de coherentie: waarom wel Webers complete Grand Duo Concertante en niet meer dan het eerste (bewerkte) deel van Brahms' 3 Intermezzi? Zou wellicht Brahms' verwijzing naar de Schotse ballade 'Lady Anne Bothwell's Lament' daarvoor leidend geweest kunnen zijn? Het zijn zomaar wat opmerkingen vanuit het gevoel (wat zou het anders kunnen zijn?) dat bij mij opwelde tijdens en na het beluisteren. Kritiek in de ware betekenis van het woord kun je dit echter niet noemen: het is eerder een observatie op basis van de eigen perceptie en niets meer dan dat. En bovendien in de wetenschap dat experiment en avontuur (ze liggen in dit geval in elkaars verlengde) dit nu eenmaal met zich mee kunnen brengen.

Rijk arsenaal
Wie dankzij deze cd voor het eerst kennismaakt met het Duo Ebano zal ongetwijfeld onder de indruk raken van het technisch en interpretatief rijke arsenaal dat deze beide heren in huis hebben. Dit zijn topmusici waarvoor iedere componist of arrangeur wel zou willen schrijven en waaruit ongetwijfeld een bijzonder inspirerende wisselwerking voortkomt. Brendon Heinst heeft het resultaat bijna klinisch vastgelegd.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links