CD-recensie

© Aart van der Wal, maart 2020

Beelden, verhalen, motieven die betrekking hebben op het geslachtsleven. Zo las ik het in een uitgave van Van Dale. Waarom werd de muziek buiten beschouwing gelaten? Er zijn voorbeelden genoeg van, op teksten die niet of nauwelijks iets te raden overlaten of waarin het onderwerp in besmuikte vorm wordt gepresenteerd. Maar als je erover wilt zingen, dan moet je het ook uitstralen; en dat doet de Nederlandse mezzo Olivia Vermeulen, in alle denkbare geuren (nou ja) en kleuren.

In het eerste nummer, 'Sex', is het al meteen raak: het gevoel is ondergesneeuwd, wordt zelfs als ongewenst beschouwd, want het gaat slechts om de lust, om de seks en om niets anders. Of dit een goed begin is? Het is maar hoe je erin staat.

En wat te denken van het tweede lied, Schönbergs 'Warnung'? Er hoeft niet eens tussen de regels door te worden gelezen wat de bedoeling uiteindelijk is:

Mein Hund, du, hat dich bloß beknurrt,
Und ich hab' ihn vergiftet;
Und ich hasse jeden Menschen,Der Zwietracht stiftet.

Zwei blutrote NelkenSchick' ich dir, mein Blut du,
An der einen eine Knospe;
Den dreien sei gut, du,
Bis ich komme.

Ich komme heute Nacht noch;
Sei allein, sei allein du!
Gestern, als ich ankam,
Starrtest du mit Jemand
Ins Abendrot hinein -- Du:
Denk an meinen Hund!

Bij Brahms gaat het er voorzichtiger aan toe. Wie had anders verwacht? De dochter die bij haar moeder eerst tegen een muur van onbegrip stoot, ten prooi aan allerlei 'gevoelens'. Tot het kwartje valt: een man zal uitkomst bieden, waarna het meisje verlicht adem kan halen.

In Schuberts 'Die junge Nonne' lijkt zich iets vergelijkbaars voor te doen, al zijn de omstandigheden bepaald anders. Een gebroken liefde brengt het meisje tot het kloosterleven. Maar ze vindt geen rust, niet in haar hoofd en niet in haar lijf. De dood lijkt haar de enig denkbare verlossing te bieden: de eeuwigheid wenkt, als bruid van Jezus.

Enzovoort.

Fascinerend om te horen hoe deze mezzo haar stem en dictie inkleurt al naar gelang tekst en muziek. Zo klinkt geen lied hetzelfde, wisselt het beeld van het naïeve naar het rauwe, van het lichtvoetige naar het zwaarmoedige, of anders is het wel het masculien-rokerige dat de aandacht opeist, zoals in 'Die Ballade von der sexuellen Hörigkeit', een van de vele interpretatieve juweeltjes. Wát een contrast overigens - het brengt zelfs een schokeffect teweeg - met het daaraan voorafgaande, nog naïeve 'Das Veilchen'!

Zoveel is duidelijk: sex kent vele gezichten en contrasten, die Olivia Vermeulen met groot gevoel voor vocaal theater aanscherpt, met Jan Philip Schulze als de geweldige muzikale partner die de zangstem alle denkbare ruimte geeft om expressief te kunnen schitteren. Wie dieper kijkt realiseert zich pas goed hoe genuanceerd zijn spel is en hoe hecht hun muzikale verbondenheid. Wát een programma, wat een recital, maar ook wát een onbegrijpelijke omissie: géén gezongen teksten in het boekje!

index