CD-recensie

 

© Aart van der Wal, december 2018

 

Brahms: Vier Quartette op. 92: I. O schöne Nacht - II> Spätherbst - III. Abendlied - Iv. Warum

Herzogenberg: Vier Notturnos op. 22: I. Wär's dunkel, ich läge im Walde - II. Nacht ist wie ein stilles Meer - III. Intermezzo: Zwei Musikanten zieh'n daher - IV. Wie schön hier zu verträumen

Kirchner: Notturnos op. 28: I. Ruhig singend

Brahms: Drie Quartette op. 31: I. Wechsellied zum Tanze - II. Neckereien - III. Der Gang zum Liebchen

Kirchner: Notturnos op. 28: II. Con sentimento - III. Moderato

Jenner: Zwölf Quartette: II. Richten will ich Tisch und Gastmahl - IV. Ich gehe des Nachts - V. Fensterlein, nachts bist du zu - XII. Wenn's die Bäume könnten klagen

Kirchner: Notturnos op. 28: IV. Molto moderato

Brahms: Sechs Quartette op. 112: Sehnsucht - Nächtens

Brahms: Zigeunerlieder: III. Himmel strahlt so helle - IV. Rote Rosenknospen - V. Brennessel steht am Weges Rand - VI. Liebe Schwalbe, kleine Schwalbe

Damask Vocal Quartet, Flore Merlin (piano)
7 Mountain Records 7MNTN-014 • 70' •
Opname: augustus 2018, Concertboerderij 'Onder de Linden', Valthermond

www.damaskquartet.com
www.floremerlin.com
www.7mntn.com

 

De Oostenrijkse dirigent Karl Böhm zei eens dat het juiste tempo al de helft van een goede vertolking bepaalde. Er zijn ook niet minder verstandige mensen die vinden dat een goed samengesteld concertprogramma minstens de helft van een goede muzikale ervaring uit kan maken. Voor de cd geldt dat evenzeer, hoewel de muziekconsument - anders dan in de concertzaal - in dit geval wel de mogelijkheid heeft om het programma naar eigen smaak aan te passen. Bijvoorbeeld door bepaalde tracks buiten beschouwing te laten of door de indeling ervan naar eigen smaak aan te passen. Niet dat ieder 'programma' zich daartoe leent (een symfonie anders indelen of een bepaald deel overslaan ligt nu niet bepaald voor de hand), maar als sprake is van een recital kan dit prima.

Dat laatste geldt ook voor het nieuwe album van het Nederlandse label 7 Mountain Records, hoewel ik er zelf geen behoefte aan had: zowel de samenstelling van het programma als de gekozen volgorde beviel mij meer dan uitstekend. Waar nog bijkomt dat het merendeel van dat programma een groot aantal 'witte raven' oplevert: de liederen van Heinrich von Herzogenberg (1843-1900) en Gustav Jenner (1865-1920). Maar er is ook een heuse 'premiere recording', de selectie uit de Notturnos op. 28 voor piano solo van Theodor Kirchner (1823-1903). De liederen van Brahms vormen daarmee de enige uitzondering, hoewel een aantal daarvan - jammer genoeg - eveneens slechts weinig worden uitgevoerd. Herzogenberg en Jenner waren tijdgenoten van Brahms, Kirchner zelfs een goede vriend.

Het Damask Vocal Quartet

Het vocaal ensemble Damask werd opgericht in 2014 en bestaat uit de Amerikaanse sopraan (Katharine Dain), de Franse mezzo Marine Fribourg, de Engelse tenor Guy Cutting en de Canadese bariton Drew Santini. Het heeft zich toegelegd op (veel) minder bekend vocaal-kwartetrepertoire en tevens het kloeke besluit genomen om het bestaande repertoire met eigentijdse stukken uit te breiden en daartoe opdrachten aan componisten te verstrekken. Kloek ook in die zin dat de financiële reikwijdte van het ensemble beperkt is en er toch al een stevig beroep moet worden gedaan op de medewerking van een ruimhartige vriendenkring.

Wie zijn artistieke vleugels ook in de studio verder uit wil slaan en niet kan bogen op ruime fondsen moet 'de boer op', met als meest aangewezen middel crowdfunding. Het 'werklijstje' is lang: de huur van de studio, de opnametechnicus (hij neemt tevens de editing en mastering voor zijn rekening), de graficus, de fotograaf, de samensteller van het boekje, de public relations, het persen en verspreiden van de cd, de huur en het transport van de Streicher-vleugel en natuurlijk de pianostemmer. Iedereen zal begrijpen: dit kan niet op een financiële slof en een schoen.

Ik noemde het instrument reeds: een tot in de puntjes gerenoveerde vleugel van de Weense bouwer Streicher uit 1868. Voor zover bekend bestaat er nog een opname van ditzelfde instrument, toen bespeeld door Piet Kuijken (klik hier). De Streicher dateert uit dezelfde tijd dat Brahms er gebruik van maakte. De serienummers liggen zelfs dicht bij elkaar: de Streicher van Brahms droeg het serienummer 6713, die van Kuijken (hij is de trotse eigenaar) het nummer 6680. Voor iedere pianist is de Streicher wel een uitdaging, door het niet al te soepele basregister en het enkelvoudige repeteermechaniek. Maar evenals Kuijken slaagde ook Flore Merlin erin om de weerbarstigheid ervan te bedwingen, al stelde het door Kuijken gespeelde Brahms-programma (met ondermeer de Derde pianosonate) wel extreem hoge eisen.

Een vocaal kwartet betekent niet alleen dat hoge eisen gesteld (moeten) worden aan de afzonderlijke zangstemmen, maar ook dat die volmaakt met elkaar mengen. Dat geldt niet alleen voor dictie, articulatie en frasering, maar ook voor het vibrato en de verschillende sterktegraden (dynamiek). Niets is zo irritant dan als de ene stem zich onbedoeld boven de andere verheft, of wanneer het contrast in de muziek door een te sterk onderscheid uit elkaar wordt gerafeld. De vier leden moeten echt voortdurend naar elkaar luisteren, niet alleen maar met hun eigen partij bezig zijn. Stembalans moet er gewoon zijn en de expressie ingebed in een tevoren met elkaar gekozen concept. Dat is samengevat de voor een vocaal kwartetrecital als dit vereiste professionaliteit. Wie aldus kan overtuigen heeft wat mij betreft het pleit gewonnen. Hulde aan Damask dat, samen met de Franse pianiste Flore Merlin, borg staat voor een tot in de puntjes verzorgd, verbeeldingsvol recital dat door Frerik de Jong vlekkeloos werd vastgelegd en dat duidelijk naar (veel) meer smaakt. Een internationaal gezelschap dat elkaar heeft gevonden in het uitvoeren van bijzonder repertoire: mind you, het komt niet iedere dag voor!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links