CD-recensie

 

© Aart van der Wal, september 2022

Recuerdos - Augustin Hadelich

Sarasate: Carmen-fantasie op. 25
Prokofjev: Vioolconcert nr. 2 in g, op. 63
Britten: Vioolconcert in d, op. 65
Tárrega/Ricci: Recuerdos de la Alhambra

Augustin Hadelich (viool), WDR Sinfonieorchester o.l.v. Cristian Macelaru
Warner 0190296310768 • 80' •
Opname: mei, juni, aug., sept. 2021, Philharmonie, Keulen

   

De titel van dit nieuwe album, het Spaanse ‘recuerdos', staat voor ‘herinneringen', daarbij onder meer verwijzend naar het vierde stuk: Ricuerdos de la Alhambra, Herinneringen aan het Alhambra van de Spaanse componist en gitarist Francisco Tárrega (voor gitaar maar hier in de bewerking voor soloviool van de hand van Ruggiero Ricci). Alhambra is een toeristische trekpleister van jewelste In Andalusia, het enorme middeleeuwse paleis en verdedigingsfort (het complex beslaat maar liefst 140.000 m2) waar de heersers van Granada hun onderkomen hadden. Maar er zijn meer herinneringen in het spel, zoals aan de Spaanse Burgeroorlog die van 1936 tot 1939 woedde en de dreiging van de Tweede Wereldoorlog waarop het door de pacifist Benjamin Britten tussen 1938 en 1939 gecomponeerde Vioolconcert de creatieve reactie is. Al zou je dat misschien niet aflezen aan wie het stuk werd opgedragen: aan Henny Boys, Brittens vroegere docent aan het prestigieuze Royal College of Music in Londen.

Dat ook Prokofjevs Tweede vioolconcert in dit ‘herinneringenprogramma' is opgenomen heeft niets van doen met die Spaanse Burgeroorlog, want het werd al in 1935 voltooid, toen het in Europa nog pais en vree was, een oorlog zelfs ver weg leek. Wel vond de première in Spanje plaats, om precies te zijn in het Madrileense Teatro Monumental op 1 december 1935. Zoals die oorlog evenmin een rol speelt in de (over)bekende Carmenfantasie van Sarasate en in het iets minder bekende Recuerdos van Tárrega.

Het klopt op zich wel wat de violist Augustin Hadelich (1984, Cecina, Italië) in het cd-boekje schrijft: dat programma's een verhaal kunnen vertellen. En ik ben het hartgrondig eens met zijn opmerking dat de wijze waarop verschillende muziekstukken in een programma hun opwachting maken in hoge mate de luisterindrukken bepalen. Soms kan zo'n programma het onverwachte of zelfs uitermate verfrissende verbindingen openbaren. Muziek is inventie maar programmeren ook, zou ik eraan toe willen voegen. Veel programmamakers in de verschillende artistieke disciplines schieten hierin schromelijk tekort. We vinden het terug in saaie concert- en radioprogramma's, en even saai samengestelde cd's.

Hadelich heeft dat van zich af willen schudden, met als aanleiding dat Vioolconcert van Britten, waarvan hij al een aantal jaren geleden, op basis van een speciaal samengesteld programma, het ‘verhaal' ervan muzikaal wilde vertellen. Dat werd uiteindelijk Recuerdos.

De violist heeft zioh al eerder met contrastrijke programma's bewezen. Zoals met de vioolconcerten van Brahms en Ligeti (hier besproken), met bovendien in Brahms Hadelichs eigen cadens en in Ligeti die van Thomas Adès. In feite net zo 'revolutionair' als die van Gidon Kremer in Beethovens Vioolconcert, maar tegelijkertijd een fascinerend 'terug in de tijd' toen het volkomen normaal was dat de solist zijn eigen cadens speelde.

Edoch, alle goede bedoelingen van Hadelich ten spijt, heeft de muziek wel maar het programa mij niet op alle fronten overtuigd. Het blijkt ook hier maar weer eens dat het samenstellen van een contrastrijk programma minder gemakkelijk is dan het lijkt. Al is het alleen maar omdat altijd het gevaar op de loer ligt dat de geprogrammeerde werken niet in een goede context tot elkaar staan, ze elkaar daardoor eerder verzwakken dan versterken. Of dat het beoogde prikkelend effect eerder doel dan middel wordt.

Dat is wat mij betreft overigens het enige bezwaar dat aan deze cd kleeft: dat het programma door zowel de gekozen werken als hun rangorde een rommelige indruk maakt. Maar ook bij de achtergrond ervan mogen vraagtekens worden geplaatst, want wat is nu eigenlijk het verband tussen bijvoorbeeld Prokofjevs Vioolconcert, een werk van een volbloed Rus, en Spanje en de Spaanse Burgeroorlog? Ik ben er niet achtergekomen. Wat zegt het binnen de gegeven context dat deze componist er in meerdere Europese wereldsteden aan heeft gewerkt en dat het stuk in Madrid in première ging? Feitelijk niets. En een 'herinnering' aan Carmen is niet hetzelfde als een fantasie óver Carmen, terwijl de aansluiting op Prokofjev wel contrast maar geen context oplevert (wat zich overigens gemakkelijk laat oplossen door een andere trackvolgorde te kiezen). Bovendien hebben de buitenmuzikale indrukken die tot het ontstaan van een compositie hebben geleid vaak geen enkel verband met of effect op de luisterindruk. Ik haal Stravinsky nog maar eens aan: dat muziek uitsluitend over muziek dient te gaan. Een uitspraak overigens waar menigeen nog steeds de wenkbrauwen bij fronst.

Maar... over het spel van Hadelich en het West-Duitse omroeporkest onder leiding van zijn Roemeense chef-dirigent Cristian Macelaru (enige dagen terug besprak ik nog een geslaagd Dvorák-programma door hetzelfde orkest onder zijn leiding) niets dan goeds. Dit zijn zonder uitzondering topuitvoeringen, briljant, kleurrijk, geïnspireerd en vervuld van een overrompelende expressieve gloed. In Tárrega's Alhambra heeft Hadelich het rijk voor zich alleen, waarvan ik alleen maar kan zeggen: jammer dat het zó snel alweer voorbij is. 'Briljant' is hier niet meer dan een 'understatement'. Zoveel volmaakt gedoseerde puntigheid in een luttele 3,5 minuten die vervolgens maar niet wil wegebben is alleen voor de allergrootsten weggelegd.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links