CD-recensie
© Aart van der Wal, juli 2019
Music for Saint Katherine Frye: Missa Nobilis et pulchra - Kyrie, Gloria, Credo, Credo, Sanctus, Benedictus, Agnus Dei Byttering: En Katerine solennia Anoniem: Gloria 'Virgo flagellatur' Gregoriaans: Nobilis et pulchra - Virgo flagellatur Dunstaple: Gaude virgo Katherina - Salve scema sanctitatis Driffelde: Sanctus & Benedictus - Agnus Dei The Binchois Consort: David Allsopp en Tim Travers-Brown (altus), Dominic Bland, Nick Madden, George Pooley en Matthew Vine (tenor), Andrew Kirkman (dirigent) |
 |
Het Britse Binchois Consort staat al sinds 1995 onder leiding van zijn oprichter, Andrew Kirkman. De naam van het ensemble is afgeleid van Gilles de Bins Binchois of Gilles de Bins (1400-1460), een componist uit Henegouwen die met Guillaume Dufay als een van de belangrijkste grondleggers van de Vlaamse polyfone school wordt beschouwd.
Het consort richt zich op de middeleeuwse muziek en werkt uitsluitend op projectbasis. Wat dat laatste betreft is het zeker te vergelijken met bijvoorbeeld het Orkest van de Achttiende Eeuw: aan de hand van het gekozen programma worden de musici (in het geval van het consort de zangers, minimaal vijf en maximaal tien en zonder uitzondering afkomstig uit het Britse vocale topsegment) gekozen, die dan gedurende korte tijd bij elkaar komen om te repeteren en concerten te geven, waarna wordt afgesloten met een cd-opname.
De cd die in 2018 verscheen onder de titel 'The Lily & the Rose' (klik hier voor de recensie) was geheel gewijd aan de muziek rond de middeleeuwse Maria-verering zoals die ook tot uitdrukking kwam in de talloze, veelal uit albast vervaardigde, afbeeldingen van Maria. Maar er bestond ook een duidelijke samenhang tussen de meerstemmige gezangen en de rijke sculptuur uit dat reeds lang vervlogen tijdperk (ca. 1380-1520).
Het nieuwe project, geheel gewijd aan de muziek voor de Heilige Catharina van Alexandrië, zeer populair in de Middeleeuwen als beschermster tegen de Zwarte Dood en als bewaarster van de kuisheid, past naadloos bij dat vorige project, 'The Lily & The Rose', ligt in feite in het verlengde daarvan.
Natuurlijk kijken we vandaag heel wat nuchterder naar deze Catharina. Maar al in de Middeleeuwen was zet zicht op haar authenticiteit deels al verloren gegaan door de vele volksverhalen en legenden die over haar in omloop werden gebracht. Wat overigens niet afdeed aan het ontzag dat men voor haar had, deze noodhelpster en martelares, zoals onder meer blijkt uit de 'Passio sanctae Catharinae', die in Latijnse vertaling voor het eerst het licht zag in het elfde-eeuwse Normandië.
Dat ontzag uitte zich in de talloze afbeeldingen en (albasten) sculpturen die van haar werden gemaakt, maar ook aan de muziek die aan haar werd gewijd, zoals ook blijkt uit deze nieuwe cd, met speciaal aan haar gewijde, zeer devote muziek die dateert van het begin tot het midden van de vijftiende eeuw. Centraal staat de imposante driestemmige mis van Walter Frye, die is gezet op het gregoriaanse 'Nobilis et pulchra', het eerste responsorium ter gelegenheid van het Catharina-feest op 25 november, haar naamdag, waarvan de delen (Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus en Benedictus, Agnus Dei) afzonderlijk een plaatsje hebben gekregen tussen de overige composities.
De voor dit 'Catharina-project' uitgekozen zes zangers (twee altus, vier tenoren) bieden een ronduit fascinerende blik op deze geestelijke muziek uit een ons volkomen vreemd tijdperk. Het tekstboekje houdt het slechts bij het Engels, wat zeker een prima keus is geweest omdat daardoor voldoende ruimte ontstond voor fraaie afbeeldingen ('een beeld zegt soms meer dan duizend woorden') en de gedetailleerde toelichting die zowel de betekenis van Catharina als de daarmee verband houdende cultuur zeer inzichtelijk maakt. De opname past vlekkeloos bij deze vlekkeloze zang.