CD-recensie

© Aart van der Wal, april 2025

De vioolduo's van Bartók en Berio (die ieder deeltje aan een vriend of collega wijdde, met als eerste de Hongaarse grootmeester) hebben weliswaar een sterk pedagogische inslag (beide componisten schreven ze uit puur didactische overwegingen), maar het merendeel van deze miniaturen is desondanks verre van kinderachtig. Niet alleen door de vereiste techniek, maar ook door de niet minder noodzakelijke inbreng van de muzikale verbeelding, want die alleen al is nodig om emotionele diepgang te bereiken. Muziek ook die evenzeer haar tragische kanten heeft als het lyrische, vurige en zelfs stormachtige. Een ander belangrijk aspect ervan is de ingekapselde muzikale folklore die het unieke karakter van deze stukken nog eens extra benadrukt zoals die onder meer tot uitdrukking komt in Bartóks complexe ritmiek.

In een recent interview merkte Matthieu van Bellen erover op dat ogenschijnlijk eenvoudige dingen moeilijk worden. Een simpele toonladder die omhoog en omlaag gaat, kan doorslaggevend zijn voor het succes van een duo, terwijl je daar als kind waarschijnlijk minder mee bezig bent. En dat het uitdagender wordt naarmate je op zoek gaat naar meer detail, wat in deze duo's echter soms kan leiden tot overmatige complicaties die ten koste kunnen gaan van het (gewenste) muzikale resultaat. Waar nog bijkomt dat in Berio's duo's sprake is van een breed scala aan stijlen die beter worden begrepen naarmate er meer ervaring is met andere muziek.

Maria Milstein (zij is tevens de levenspartner van Matthieu van Bellen) mist de bas in de duo's minder dan in bijvoorbeeld de sonates van Prokofjev en Ysaÿe. De duo's van Bartók zijn in wezen volksmelodieën die gefloten of geneuried kunnen worden, terwijl Berio stoeit met het concept van twee violen die met elkander vervlochten zijn en waarbij alle denkbare mogelijkheden worden benut – van de meest eenvoudige figuren (zoals toonladders en losse snaren) tot de meest virtuoze extremen (dubbelgrepen, polyritmiek, ricochet, pizzicato met de linkerhand, enz.) En dat de ultieme uitdaging ervan is gelegen in het vinden van het unieke karakter voor elk van deze stukken.

Die uitdaging heeft een fenomenaal resultaat opgeleverd, wat dit nieuwe album zéér welkom maakt als bijzonder geslaagd vervolg op hun aan de duosonates van Prokofjev, Górecki en Ysaÿe gewijde, hier besproken album. Producer Jared Sacks heeft weer voor een al even schitterende omlijsting gezorgd.

Had het op één cd gekund? Waarschijnlijk wel, zij het op het randje.

index