CD-recensie
© Aart van der Wal, maart 2019
Music for a King - Chamber Works from the Court of Frederick the Great Bach: Musikalisches Opfer BWV 1079 (ricercare a 3) Florilegium: Ashley Solomon (fluit), Bojan Cicic (viool), Jennifer Morsches (cello), Reiko Ichise (viola da gamba), Terence Charlston (klavecimbel), Julian Perkins (klavecimbel en klavichord) |
 |
Bijna honderd minuten muziek, gecomponeerd door acht coryfeeën uit de Barok die aan het hof van Frederik de Grote van Pruisen (1712-1786) hetzij kort of voor (veel) langere tijd resideerden. Frederik had er behoorlijke sommen geld voor over om het cultuurbezit zowel te koesteren als uit te breiden. Hij hield er een behoorlijke groep hofmusici op na, die overigens over hun broodmeester niet al tevreden zullen zijn geweest: tegenover het vele werk stond slechts een karige beloning. Met kost en inwoning, dat dan weer wel. Met daarbij in gedachten de zeer muzikale vorst op zijn 'lijfinstrument', de dwarsfluit, van wanten wist en ook als componist zijn mannetje best wel stond. Al stond hij dan te boek als een muziek beoefenende amateur (hij was toch vooral een regerend vorst), uit berichten van tijdgenoten (waaronder de Britse musicoloog Charles Burney, die van het spel zeer onder de indruk was) blijkt dat hij een zeer bedreven en gedreven musicus was. Dat blijkt nog eens ten overvloede uit de muziek die speciaal voor hem is gecomponeerd: die zijn bepaald niet bedoeld geweest voor tussen de hof)schuifdeuren. Terwijl hij als componist een niet onaanzienlijk oeuvre naliet, waaronder ruim 120 sonates en vier fluitconcerten. Ze zijn net zo veeleisend, al is de orkestbegeleiding wel wat flets uitgevallen. Dat laatste maakt het wat merkwaardig dat Florilegium niet minstens een van zijn overgeleverde fluitcomposities in het kamermuziekgenre aan dit album heeft toegevoegd. Er was ruimte genoeg voor geweest. Maar goed, je kunt niet alles hebben en wat er is, is al heel veel.
Bach is natuurlijk het vertrekpunt par excellence, al is hij slechts bescheiden vertegenwoordig met een deeltje (het bekende Ricercar a 3) uit het 'Musikalisches Opfer'. De tweede componist die op deze dubbel-cd zijn opwachting maakt is Johann Joachim Quantz, Frederiks trouwe fluit/ en compositieleraar. Quantz liet honderden fluitconcerten en -sonates na, die weliswaar niet revolutionair zijn, maar wel degelijk van inventiviteit getuigen. Al zijn het, het grote aantal alleen al in aanmerking genomen, niet allemaal meesterwerken. Dat Franz Benda evenmin ontbreekt is logisch, want hij was maar liefst ruim een halve eeuw in dienst van de keurvorst (Benda bereikte de zeker in die tijd zeer respectabele leeftijd van 77 jaar). Zijn 'stiel' was de viool (vandaar de in dit album opgenomen vioolsonate), maar hij schreef speciaal voor zijn baas ook vier fluitconcerten. Hij is de volmaakte connectie tussen de behoudende Quantz en de van 'Sturm und Drang' getuigende Carl Philipp Emanuel Bach, wiens kokette 'Duetto' een dito vertolking krijgt. De beide broers Graun, maar ook Johann Gottfried Müthel, Carl Friedrich Christian Fasch en Carl Philipp Emanuel, een van de zonen van Johann Sebastian, dragen met hun muzikale fleur sterk bij aan dit boeiende discours. Men zegt weleens dat veel barokmuziek op elkaar lijkt, maar zo'n uitgave als deze maakt toch duidelijk dat er niet alleen vele wegen naar het Sanssouci-hof van Frederik de Grote hebben geleid, maar ook dat iedere aldus vertegenwoordigde componist heus wel in staat was tot individuele creativiteit.
We kennen Florilegium in wisselende bezetting als een in de barokmuziek gespecialiseerd topensemble en dit album maakt daarop geen uitzondering. Niet alleen de technische kant is tot in de puntjes verzorgd, maar er wordt ook sprankelend gemusiceerd. Dit is barokstijl op zijn best!