CD-recensie
© Aart van der Wal, september 2017
Vincent van Amsterdam - Red, Dark and Blue Bach: Franse suite nr. 5 in G, BWV 816 Goebaidoelina: Sonate 'Et Expecto' (1985/86) Koejakov: Images of the passing time (1999) (selectie) Franck: Prélude, Fugue et Variation op.18 Shalygin: Trembling Music (2015) Solotarjov: Sonate nr. 3 (1972) (6. Allegro vivace con anima) Vincent van Amsterdam (accordeon) Vanaf 22 september 2017 verkrijgbaar |  |
Jaren geleden (ik kan me niet eens meer herinneren wanneer) hoorde ik voor het eerst een Nederlandse accordeonist die Bach speelde. Het was in ieder geval in de tijd dat de discussies over de 'authentieke' uitvoeringspraktijk nog tamelijk ver in het verschiet lagen. Ik was verbijsterd. Dat dit mogelijk was! Toccata's en fuga's die ik alleen van het orgel kende op de accordeon! En hoe! Op YouTube vindt u twee opnamen die enigszins een beeld geven van de Kunst van Harry Mooten, een accordeonist die zich vooral bezighield met de populaire muziek en daar zijn grote bekendheid ook aan had te danken, maar mij met 'zijn' Bach ontroerde.
De accordeon zoals wij die kennen, voor velen een typisch 'volksinstrument', is ouder dan u misschien denkt. Schubert was pas een halfjaar eerder in Wenen gestorven toen zijn plaatsgenoot Cyrillis Demian op 23 mei 1829 octrooi aanvroeg voor zijn 'accordion' (de naam is afgeleid van de vier akkoordtonen die samen met de melodietonen konden worden gespeeld). Het was in feite de eerste grote en tevens onmisbare stap naar de volwassen accordeon, waarover u hier nog veel meer kunt lezen.
Een 'volksinstrument' (denk daarbij alleen maar naar de vele Franse chansons, maar ook aan bijvoorbeeld het Jordaanse levenslied, waarin de accordeon een belangrijke rol is toebedeeld). Maar in handen van een groot virtuoos die bovendien goed thuis is in de verschillende stijlperioden (en dan doel ik in dit geval niet op de popmuziek) krijgt de accordeon een geheel andere en veel kleurrijker gedaante aangemeten. Het is deze metamorfose die de nieuwe cd van Vincent van Amsterdam zo fascinerend maakt. Een nieuw geluid, en toch ook weer niet, want ik heb al eerder kennis kunnen maken zijn weergaloze spel, toen samen met zijn zus Jeanine, de violiste met wie hij het Van Amsterdam Duo vormt. Ik besprak al eerder lovend de cd met werken van Stravinsky, Sjostakovitsj en Koesjakov (die ook op zijn nieuwe cd weer van de partij is) (klik hier). Vincent ging toen bepaald niet over een nacht ijs: zijn accordeonbewerkingen kregen de instemming van de nazaten van de desbetreffende componisten. Ook wat betreft de de auteurs- en uitvoeringsrechten kun je niet voorzichtig genoeg zijn, want voor menigeen is dat uitgepakt als een drama in deze tamelijk ontoegankelijke, maar vooral juridische jungle, waarin de macht van de sterkste (met navenant de diepste zakken) vaak meer doorslaggevend is dan het werkelijke recht. Muziek is immers ook een 'money maker', nietwaar?
Vincent van Amsterdam (1989) is een musicus die met zijn instrument als een kameleon de 'kleur' van de muziek kan aannemen. Dat wordt ook in de titel van deze cd weerspiegeld: 'Red, Dark and Blue'. Een project overigens dat niet zomaar even tot stand is gekomen, maar pas na succesvolle 'crowd funding' zijn uiteindelijke beslag kon krijgen (klik hier voor de details). Vincent kon de opname weliswaar uit eigen middelen bekostigen, maar was voor de cd (vooral de vormgeving en de drukkosten namen een flinke hap uit de begroting) afhankelijk van de financiële inbreng van derden. Daar stond wel iets tegenover: een gesigneerd exemplaar of zelfs een privéconcert bij de extra gulle gever thuis.
Het is weer het zoveelste bewijs van een musicus die wil doorbijten, overtuigt is van zowel het eigen kunnen als het gekozen repertoire, bereid is daarin zelf te investeren en desnoods op 'bedeltour' te gaan voor wat er financieel verder nog voor nodig is. De tijden zijn veranderd dat een musicus bijna als vanzelfsprekend voor een opname werd uitgenodigd en omgeven met alle (ook commerciële!) toeters en bellen die daarbij hoorden. Wie niet tot die gelukkigen behoort en weinig zin heeft in zoiets als 'crowd funding' zoekt zijn heil op het internet. YouTube en het aanbieden van downloads zijn dan de voor de hand liggende keuzes.
'Red, Dark and Blue' biedt een muzikaal kleurenscala van jewelste. Vincent laat horen waartoe hij maar ook zijn instrument in staat is. Hij zoekt duidelijk de grenzen op, maar het framewerk blijft uitermate muzikaal. Dat kan doordat de 'lijst' (ofwel de techniek) tiptop en tot in het kleinste detail op orde is en het 'schilderij' zich aldus in al zijn magnifieke kleuren aan de toehoorder kan ontvouwen. En dan pas blijkt hoe treffend Vincent de groteske stemmingsbeelden in de weerbarstige muziek van Goebaidoelina en Shalygin (diens 'Trembling Music' is speciaal voor Vincent geschreven en beleeft op deze cd zijn première) weet te contrasteren met Bachs altijd weer diepzinnig expressieve mathematica. Er ligt alleen op papier een wereld tussen, want het is het spel van Vincent dat grenzen doet vervagen, barrières doet slechten. De ruimte waarin deze muziek zich manifesteert lijkt soms zelfs los te staan van het instrument. Dat verklaart ook misschien Vincents uitspraak dat hij zich geen accordeonist voelt maar een 'muzikale boodschapper die toevallig de accordeon als zijn instrument heeft gekozen'. Deze winnaar van onder meer het Prinses Christina Concours, het Grachtenfestival Conservatorium Concours en de Dutch Classical Talent Award heeft met zijn lijfinstrument en zijn spel vele muzikale harten veroverd. Zelf vindt hij dat hij speelt 'alsof zijn leven ervan afhangt': "Ik kan niet anders, ik geef altijd alles, in dienst van de muziek." Dit is niet zomaar een gebaar van zelfpromotie: het is gewoon zo, getuige ook deze nieuwe cd. Frerik de Jong van Kleinman Audio heeft het allemaal perfect vastgelegd. Dat voor dit fantastische project überhaupt 'crowd funding' nodig is geweest.Tja, achteraf - als het product er eenmaal staat - is dat eenvoudig gezegd. De kosten gaan helaas niet altijd voor de baten uit. De eerste zijn zeker, de tweede vooral ongewis. Dan blijkt 'crowd funding' een prima oplossing te zijn. Doe er uw voordeel mee!