CD-recensie
© Aart van der Wal, oktober 2023
L'altra Venezia - Scaramuccia Klik hier voor de inhoudsopgave Scaramuccia: Javier Lupiáñez (viool en artistieke leiding), Inés Salinas (cello), Patrícia Vintém (klavecimbel) |
|
L'altra Venezia, ofwel Het andere Venetië, bedoeld als verwijzing naar in dit geval een aantal viool- en cellosonates, gecomponeerd in het achttiende-eeuwse ('Settecento') ‘La Serenissima' (Venetië).
Van de vijf componisten op dit album mogen er wat mij betreft twee tot de canon worden gerekend: Tomaso Albinoni (1671-1757) en Antonio Caldara (1670-1736). Blijven er drie over die er dus (net?) buiten vallen: Diogenio Bigaglia (1678–1745), Giorgio Gentili (ca. 1668-1737) en Giovanni Battista Reali (1681-1751). U mag er anders over denken, maar de geschiedenis heeft altijd gelijk, terwijl wij, eenentwintigste-eeuwers, het zijn die haar invullen, inkleuren, of juist verkleuren. Iedere canon is nu eenmaal een rekbaar begrip, zoals dat ook geldt voor de titel die aan dit album is meegegeven: ‘het andere Venetië'.
De achttiende-eeuwse Venetiaanse instrumentale en vocale stijl heeft zich tot ver ver buiten de eigen grenzen gestrekt, een ontwikkeling overigens die we al terugzien in de zeventiende eeuw. Dat had niet alleen te maken met de vruchtbare verbindingen tussen de Venetiaanse componisten en de verschillende hoven en vorstenhuizen binnen en buiten Italië, maar ook met de vele komende en gaande musici, veelal zelf componist, die Venetië als creatieve pleisterplaats hadden ontdekt en van daaruit weer verder over Europa uitzwermden, op zoek naar werk, huisvesting en inkomen. Het leidde tot de vele kruisbestuivingen op instrumentaal en vocaal vlak (madrigaal, opera, kerkmuziek, concerti, kamermuziek, solowerken, enz.), die ook vandaag nog hun invloed op onze muziekbeleving doen gelden. De muziek zelf werd of op allerlei plaatsen in Europa gedrukt en herdrukt, of anders wel in manuscriptvorm gekopieerd en gedistribueerd. Vanuit de Venetiaanse ‘ospedali grandi' en natuurlijk San Marco vond de muziek gemakkelijk haar weg naar letterlijk alle windstreken, van Rusland tot Portugal en van de Balkan tot Scandinavië.
Het Scaramuccia-ensemble, bestaande uit Javier Lupiáñez (viool en artistieke leiding), Inés Salinas (cello) en Patrícia Vintém (klavecimbel), doet zijn naam zeker eer aan: het duelleert, zij het gelukkig op uiterst nobele wijze, echt met de muziek die op de lessenaars staat. Ook te beschouwen als ‘wedkamp', in dat zo creatieve proces van confrontatie en interpretatie.
En zoals dat niet in de laatste plaats voor de barokmuziek geldt: de historiserende uitvoeringspraktijk dient nooit en te nimmer een sta-in-de-weg zijn voor levendig, spiritueel, bevlogen musiceren, met daarbij tevens de nodige aandacht voor de ritmische gesteldheid van de muziek, naast andere belangrijke zaken als articulatie, ornamentatie en frasering. Kortom, geen concessies aan de barokke retorica, wil het uiteindelijke resultaat niet teleurstellen, tot slechts grauwe middelmaat verzanden.
Niets van dit alles bij het Scaramuccia, dat eendrachtelijk ‘vivo' musiceert, de fijne kneepjes van het ‘authentiek' musiceren kent, kruidige accenten en even pregnante contrasten niet uit de weg gaat, maar ook de versieringen goed weet te benutten. Het levert een uiterst stijlvol beeld op van deze zowel verbeeldingsvolle als expressieve muziek die op de cover als 'world premiere recording' staat aangekondigd.
Over de opname valt nog te melden dat gebruik is gemaakt van de ECA-microfoontechniek, wat zoveel wil zeggen dat de drie instrumenten in de gegeven akoestische ruimte niet alleen optimaal tot hun recht komen, maar dat – beluisterd met bhulp van kwalitatief goede luidsprekers die op de juiste manier staan gepositioneerd – een aanvullend ruimtelijke suggestie aan het geluidsbeeld lijkt te zijn toegevoegd. Mixing en mastering heeft bovendien bijna geheel plaatsgevonden in het analoge domein, wat volgens de toelichting het specifieke klankkarakter van de darmsnaren en het klavecimbel alleen maar ten goede is gekomen. Waar ik dan gelijk maar aan toevoeg dat andere opname- en (na)bewerkingsprocessen zeker geen minder representatief klankbeeld hoeven op te leveren. Zo zit de audiowereld nu toch ook weer niet in elkaar...