Audioapparatuur

Speciaal voor de buitensporter:

Aftershokz Trekz Titanium hoofdtelefoon

 

© Aart van der Wal, mei 2017

 

De Aftershokz Trekz Titanium 'bone conduction headphones'

Wie thuis graag naar muziek luistert hoeft nog geen audiofiel te zijn. Ja, ik weet het, het klinkt enigszins platvloers, door de toevoeging 'fiel', maar met het begrip is niets mis, want daarmee wordt immers degene aangeduid die dol is op audio, er misschien zelfs zijn belangrijkste hobby van heeft gemaakt. Er zijn audiofielen die muziek gebruiken om naar hun apparatuur te luisteren. Die dus primair niet in de muziek zelf zijn geïnteresseerd. Niets mis mee, het is een volkomen legitieme hobby en ik gun iedereen zijn plezier(tje). Terwijl er uiteraard ook een groep is die van beide houdt: de muziek die dan zo goed mogelijk dient te worden weergegeven. Dat zijn - de omschrijving is van mij - de muzikale audiofielen of audiofiele muziekliefhebbers. Dit is overigens de categorie voor wie ik alweer lang geleden jarenlang mijn recensies voor het toenmalige maandblad 'Luister' schreef. Ten slotte is er de groep die alles heeft met muziek en weinig met weergavekwaliteit (een categorie die - zo zegt mijn ervaring - vooral onder beroepsmusici rijk is vertegenwoordigd).

Gemak in plaats van kwaliteit
Er heeft zich in de loop der jaren een nogal merkwaardige ontwikkeling voorgedaan: het gemak ging meer en meer de plaats innemen van de kwaliteit. Volgens sommigen begon dat zelfs al met de introductie van de cd, begin jaren tachtig. Er ontstond een groeiend leger van vinylenthousiasten dat vond - en nog vindt! - dat de lp beter klonk dan die cd. Dat leger heeft zich in vrij korte tijd wereldwijd uitgebreid en is deels actief op allerlei internetfora. Wie zijn hobby liefheeft verdedigt die met hand en tand. Dat enige nuchterheid daarbij vaak het onderspit delft is onvermijdelijk.

Ook de technologische ontwikkeling heeft er sterk toe bijgedragen dat de muziekbeleving anno vandaag in een ander vaarwater terecht is gekomen. Niet dat er zoveel nieuws onder de zon is, maar wel is het een voldongen feit dat dankzij de aanzienlijk toegenomen massaproductie (en daarmee in overeenstemming zijnde massaconsumptie) goedkoper kan worden geproduceerd en zelfs de meer esoterisch getinte 'gadgets' voor een veel grotere groep (minder gefortuneerde) consumenten bereikbaar zijn geworden. Bijna en passant is ook de kwaliteit beter geworden, en dan vooral op het gebied van de d/a-omzetters (heel belangrijk in allerlei mobiele toepassingen). Wat niet wegneemt dat de markt nog steeds wordt overbevolkt door goedkope stereo- en surround-sets die de muziekbeleving thuis al bij voorbaat op kwalitatieve achterstand zet. Evenmin is nog overal de erkenning doorgedrongen dat 'streaming' niet alleen maar een kwestie van 'routing' is, maar dat er wel degelijk kwalitatieve eisen aan moeten worden gesteld. Wie de verschillen niet hoort heeft zowel geluk (er is dan geen reden om er zich druk over te maken) als pech (men weet niet wat men mist).

'Voorbewegende audio'
Een andere eveneens belangrijke ontwikkeling is 'audio-on-the-move'. Eenvoudig gezegd de mobiele toepassingen van audio, uiteraard met name buitenshuis. U kent ze wel en misschien behoort u er zelf ook toe: de hardlopers, de trimmers, de snelwandelaars, de buitenluchtsnuivers, de fietsers die met de 'oortjes' in, onderweg naar hun favoriete muziek luisteren. Dan moeten we het vooral niet over kwaliteitscriteria hebben, want het is een uitgemaakte zaak dat alleen al het omgevingsgeluid (waarvoor men zich omwille van de eigen veiligheid en die van anderen niet dient af te schermen) een stoorfactor van belang is; en dan met name bij (klassieke) muziek die meestal veel zachte(re) passages bevat. Wat heel lang geleden mondjesmaat begon met 'Walkmans' of 'Discmans' is uitgegroeid tot een niet meer weg te denken fenomeen dat met name de jonge generatie in het hart en het oor heeft gesloten. Het is het tijdperk van de 'voortbewegende audio' en wat daar allemaal mee samenhangt. Past ook de Trekz Titanium in dit beeld?

Slechthorenden
De slechthorenden hebben in dit speelveld zo ongeveer het nakijken. Het is vooral de weergave via de hoofdtelefoon die hen ernstig parten speelt. Terwijl het allang geen probleem meer is dat alleen de oude(re) generatie treft. Er zijn steeds meer jongeren die door excessief geluid hun gehoor dusdanig hebben beschadigd dat ze of al tot die categorie van slechthorenden behoren of er straks toe gaan behoren. De grote gevolgen voor de muziekbeleving zijn evident: als beide oren het langzamerhand opgeven is er van enigerlei betrouwbare referentie (ten opzichte van de werkelijkheid) geen sprake meer. Men gaat aan die 'toestand' geleidelijk aan wennen en. men weet niet beter (meer). Wie aan één oor slechthorend is (vaak veroorzaakt door zoiets 'onbenulligs' als de bof), heeft nog wel enige zinvolle referentie. Hij of zij hoort die triangel dus nog wel, of een hoge ijle orgeltoon (en hopelijk niet die voortdurende fluittoon die op tinnitus wijst).
Maar er zijn toch gehoorapparaten? Jawel, genoeg zelfs (je raakt bijkans bedolven onder de reclameboodschappen, zoveel zelfs dat het lijkt alsof half Nederland hardhorend is), maar ons gehoor is veel fijnmaziger dan welk gehoorapparaat ook in de aanbieding heeft. Het is (voorlopig nog) een illusie om te denken dat we muziek met een hulpmiddel net zo goed kunnen verstaan als toen het gehoor nog keurig op orde was.

	Positie vóór het oor!

Botgeleiding
Waarom dit gezeur over het gehoor? Omdat ik vorige week een hoofdtelefoon kreeg toegezonden die wordt omschreven als 'bone conduction headphones'. Botgeleiding dus, in dit geval via het kaakbeen. Dat is wat deze Bluetooth Trekz Titanium hoofdtelefoon doet en waarvoor hij is gemaakt. Aftershokz is de fabrikant en de methode is simpel: het kaakbot wordt gebruikt om de muziek naar de hersenen te geleiden. De beide oorschelpjes moeten dus niet tegen het oor worden gedrukt, maar er net vóór: de gehoorgang blijft geheel en al vrij. De afbeelding verduidelijkt dat. Dat is niet alleen van voordeel voor de slechthorenden, maar ook voor degenen die buitenshuis van muziek willen genieten zonder de omgevingsgeluiden af te schermen. Want de oren blijven immers volkomen vrij.
'Eureka! roept u misschien. Maar zo eenvoudig is het (weer) niet. De beperking van het systeem huist in de driver die voor de weergave verantwoordelijk is in samenhang met de botgeleiding. Ik heb het niet kunnen meten, maar gehoormatig kan het zelfs met de beste wil van de wereld niet 'audiofiel' worden genoemd.
Het is daarmee een stevige beperking waardoor populaire muziek zich gemakkelijker voor dit systeem leent dan klassieke muziek. Nog wat sterker aangezet: de laatste categorie valt wat mij betreft zelfs geheel buiten de boot. Een Bruckner-symfonie maar ook een eenzame piano of viool klinkt als komende uit een veredelde telefoon. De basweergave is stevig onder de maat, het midden daardoor nog eens extra schril, het zuivere hoog niet meer dan een onbereikbaar vergezicht. Het kan eigenlijk ook moeilijk anders: het geluid ontplooit zich niet vanuit de kraamkamer van het slakkenhuis (na eerst via gehoorgang, trommelvlies en gehoorbeentjes te zijn geleid), maar wordt opgeslingerd vanuit het kaakbot. Voor de een zal het uiteindelijke resultaat goed genoeg zijn, voor de ander duidelijk niet. Zo gaat dat met dit soort zaken. Altijd en eeuwig.

	De oorschelpjes

Kriebel
Luisteren naar muziek of spraak via deze Trekz mag best een bijzondere ervaring worden genoemd. De oren blijven immers onbedekt! Maar er is ook nog anderszins sprake van een bijzondere sensatie, want afhankelijk van het geluidsvolume treden er rond het kaakbot trillingen op die ook onmiddellijk als zodanig worden waargenomen. Het lijkt nog het meest op een soort jeuk of kriebel en ik heb dat als hinderlijk ervaren. De fabrikant beweert dat het snel went, maar die ervaring had ik niet. Dat de omgeving enigszins kan meegenieten zie ik daarentegen niet als een echt groot bezwaar: het volume moet daarvoor wel stevig omhoog.

Experimenteren
De gebruiker kan naar hartenlust experimenteren door de positie van de hoofdtelefoon op het hoofd te variëren: meer naar achteren, meer naar boven of juist naar beneden, zelfs op het oor, wel of niet met (bijgeleverde) afschermende oordoppen. Het zal een steeds ander en dus wisselend klankbeeld opleveren. Dat kan in de luie stoel uiteraard veel gemakkelijker dan bijvoorbeeld buiten op de trimbaan of fietsende weg. Maar een echt bevredigend resultaat levert dat niet op. Het is en het blijft dus behelpen.

Draagcomfort
Het gewicht is volstrekt verwaarloosbaar. De hoofdband wordt niet over maar achter het hoofd geplaatst. De enige druk die wordt gevoeld is die van de beide schelpjes tegen het kaakbot. Dat moet ook voor de geleiding. Wie een groot hoofd heeft komt misschien net wat tekort (de beide schelpjes zitten dan misschien net niet vóór maar tegen de gehooringang), maar voor wie een klein hoofd heeft bieden de meegeleverde rubberen opvulstukjes uitkomst. Bij actief gebruik buiten verschuiven de schelpjes nogal gemakkelijk en moeten dan opnieuw worden gepositioneerd. Op zich een simpele handeling.

Oorplugs
De fabrikant levert er standaard twee oorplugs bij van een soepel materiaal dat zich aan de individuele fysionomie aanpast en waarmee alle omgevingsgeluiden aanzienlijk worden gedempt en de weergave van met name de lage tonen dieper wordt (het effect is vergelijkbaar met de vinger in het oor). Ik heb er geen gebruik van gemaakt omdat het geluid er niet echt beter van wordt: minder goed gedefinieerd en vooral wolliger. Bovendien is dit uiteraard alleen geschikt voor thuisgebruik: in het verkeer is het een gevaarlijk attribuut. De plugjes hebben een beperkte houdbaarheid, maar kunnen gemakkelijk door andere worden vervangen.

Batterij
Volgens de fabrikant is de (lithium-ion) batterij pas na zo'n zes uur leeg (ik haalde in de praktijk zelfs bijna zeven uur), wat voor de meeste toepassingen ruim voldoende is: zelfs de langste Wagner-opera neemt niet zoveel tijd in beslag. Het opladen duurt echter vrij lang: zo'n twee uur bij een lege batterij (opladen gaat heel simpel met behulp van de bijgeleverde usb-kabel). Voor de meeste mobiele toepassingen geldt: tijdig opladen, want anders heeft u onderweg pech. Jammer dat er geen aparte oplader wordt bijgeleverd: opladen kan alleen via pc, laptop, e.d.

	Bedieningspaneeltje rechts op de hoofdband

Fijnregelen
Aan de rechterzijde op de hoofdband bevindt zich een bedieningspaneeltje voor het inschakelen en het volume. Makkelijk bereikbaar met de hoofdtelefoon op het hoofd is het niet. Aan de linkerkant is er een functieknop waarmee de muziek kan worden onderbroken, maar ook op een telefoonoproep kan worden beantwoord. Bij langer indrukken kan worden overgeschakeld naar de bij de mobiele telefoon behorende stemcommando's, wat niet alleen prettig is maar ook de veiligheid onderweg ten goede komt. De EQ-instelling (met meer of minder bas) doet weinig. Het is beter om gebruik te maken van de EQ-mogelijkheden op telefoon of tablet (mits uiteraard geïnstalleerd). Maar dan nog: waar niet is verliest de keizer meestal zijn recht en dat geldt ook in dit geval.

Bluetooth
Er wordt slechts contact gemaakt via 'Bluetooth' en dat werkt voortreffelijk. Tablets en mobieltjes vinden de Trekz in een oogwenk. Het is wel zo prettig en bovendien veilig dat er geen verbindingssnoeren zijn. 'Pairing' is een fluitje van een cent (mits u weet hoe dat moet). Het bereik (gerekend vanaf telefoon of tablet) is ongeveer tien meter (daarna treedt eerst ruis op en valt het signaal vervolgens weg).

Verpakking en handleiding
Aan de zijkant: 'Be open. Hear it all'. Dat eerste is waar, het tweede niet, zoals u hierboven hebt kunnen lezen. De hoofdtelefoon is buitengewoon smaakvol en degelijk verpakt, maar de handleiding is een crime, behoudens dan voor degenen die Japans kunnen lezen. De vele afbeeldingen helpen wel enigszins, maar niet meer dan dat. Wel was een in het Nederlands gestelde brief bijgepakt met daarin een korte toelichting en een verwijzing naar een video op de website van de fabrikant die in ieder geval nuttig is voor de 'pairing' (Bluetooth). Maar eigenlijk kan dit niet zo: er dient gewoon een volledige Nederlandse handleiding bij te worden geleverd. Wie de hoofdtelefoon uitpakt zit echt even met de handen in het haar: hoe nu verder? Maar misschien komt die handleiding er uiteindelijk nog. In de verpakking vindt u wel een usb-kabeltje, een fraai beschermhoesje, opvulstukjes en afsluitende oordoppen.

Resumé
Stevig geprijsd (voor minder geld zijn er hoofdtelefoons te koop die heel wat beter presteren, zij het niet volgens het Trekz-principe), maar wel stevig en keurig afgewerkt, uitgesproken gebruiksvriendelijk en bovenal veilig. Het frame is van titanium en daardoor uiterst duurzaam. Het springt ook na 'mishandeling' keurig terug in zijn oorspronkelijke vorm. Ik heb het niet geprobeerd, maar de hoofdtelefoon schijnt ook vochtbestendig te zijn. De geluidskwaliteit is matig, maar voor slechthorenden biedt dit apparaat mogelijk wel uitkomst. Liefhebbers van pop en buitensport zijn met deze Trekz relatief het beste uit. De bijgeleverde handleiding in uitsluitend de Japanse taal voldoet uiteraard niet. Dat moet echt beter.

Trekz Titanium hoofdtelefoon
Gangbare winkelprijs: ca. € 150,= (overal in Nederland te koop)
http://www.aftershokz.nl/index.php/en/

index