audioapparatuur

AKG K290 surround hoofdtelefoon-set

 

© 1996 Aart van der Wal

 

Surround heeft de toekomst. Dat zeggen ze tenminste. Daar kun je verschillend over denken, maar een feit is dat dit vrij nieuwe medium inmiddels behoorlijk in opmars is en de lauwe hifi-branche nieuw leven lijkt in te blazen. Voor de muziekliefhebber die vooral is geïnteresseerd in het serieuzere repertoire is er helaas nog veel te weinig surround-gecodeerde software voorhanden, maar ook dat zal heus niet al te lang meer op zich laten wachten. AKG draagt met de K290 ook haar surround-steentje bij en neemt fervent deel aan de nieuwe rage.

Deze dynamische hoofdtelefoon ondersteunt vier van de vijf kanalen die voor surround-weergave noodzakelijk zijn, waarbij de twee voorste luidspreker(tje)s voor de beide stereo-kanalen én het centrum-kanaal, en de beide achterste luidspreker(tje)s voor de twee surround-kanalen zijn voorbestemd. Het K290-systeem is natuurlijk zowel bruikbaar voor 'gewoon' surround als voor Dolby (Digital) Surround, HDTV Multichannel Sound, THX, video-spelletjes en de PC. Maar luisteren naar 'gewone' stereo-opnamen kan natuurlijk ook. De vast aan de oorschelpen gemonteerde aansluitkabel is ruim zes meter lang, krult niet en geeft een behoorlijke bewegingsvrijheid. De schelpen sluiten comfortabel om de oren en de draagband van goede kwaliteit zorgt voor een goede gewichtsverdeling van de slechts 270 gram wegende hoofdtelefoon. Met apart bijgepakte luidsprekerkabel wordt de verbinding met de luidspreker-terminals van de surround-versterker tot stand gebracht. De gekleurde bedrading vergemakkelijkt correcte aansluiting. Het is echter ook mogelijk om van de bijpassende schakelkast gebruik te maken. Dat is eigenlijk noodzaak, want alleen op die manier kan of naar de surround-luidsprekers of naar de hoofdtelefoon worden geluisterd.

K290 schakelkast

Met deze 'switch box' kan worden geschakeld tussen surround-weergave via de luidsprekers of via de hoofdtelefoon. Als u naast deze hoofdtelefoon ook surround-luidsprekers wilt gebruiken, is dit kastje dus onmisbaar. Installatie is betrekkelijk eenvoudig. De luidsprekerkabels aan de versterkerterminals worden losgekoppeld en vervolgens met de dienovereenkomstige uitgangen (front/center/rear) van het schakelkastje verbonden. Tenslotte wordt de door AKG bijgeleverde luidsprekerbekabeling verbonden met de luidsprekerklemmen van de versterker en de ingangsklemmen van de schakelkast. Het kastje wordt dus tussen de surround-versterker en de surround-luidsprekers ingelust. Aan de voorzijde van het kastje zijn de aansluitingen voor twee hoofdtelefoons aangebracht en is er de schakelaar om te kiezen tussen hoofdtelefoon- en luidsprekerweergave, waarbij tevens automatisch het verschil in geluids niveau tussen luidsprekers en hoofdtelefoon wordt aangepast.

Fantoom-kanaal

Het voor volwaardige surround-weergave essentiële centrum-kanaal wordt door de K290 niet als zodanig weergegeven en dus moet dit kanaal zowel op de versterker als op het AKG-kastje worden uitgeschakeld en behandeld als zogenaamde fantoom-bron. Het centrum-kanaal wordt dan met de beide l/r-frontkanalen samengevoegd en als zodanig uitsluitend via de beide frontluidsprekers van de hoofdtelefoon weergegeven. Bij omschakeling naar de surround-luidsprekers wordt het centrum-kanaal uiteraard weer 'volgens het boekje' weergegeven. U heeft ronduit pech als dit kanaal op uw surround-versterker niet kan worden uitgeschakeld. U kunt dan de instelling op het kastje wel omzetten van 'center speaker=off' naar 'on', maar de geluidskwaliteit is dan hoorbaar minder.

Misschien ten overvloede, maar evenals bij surround-weergave via luidsprekers dient bij deze hoofdtelefoon de balans tussen de kanalen onderling zo goed mogelijk te worden ingesteld!

Klankkwaliteit in het algemeen

U weet inmiddels wel dat ik over de doorsnee surround-apparatuur nog steeds niet erg enthousiast ben. Er wordt mij door fabrikanten en in de handel te veel op effect en te weinig op de kwalitatieve aspecten gemikt. Dat komt ook wel een beetje door de gemiddelde consument die voor een luttel bedrag op de eerste rij wil zitten. Het is echter een illusie om te denken dat voor pakweg duizend gulden een volbloed surround-receiver van hoge kwaliteit kan worden aangeschaft.

Zelfs voor twee kanalen (gewoon stereo dus) is zo'n bedrag verre van overdreven, dus laat staan voor vijf..of meer, als ook nog in het diepste laag gezwelgd moet worden. En dan te bedenken dat vijfkanaals-weergave van goede kwaliteit naast een behoorlijke portie vermogen ook nog vrij ingewikkelde electronische circuits, schakelingen en afschermingen vereist. Zo is overspraak voor een gewone stereo-versterker al een lastige factor om rekening mee te houden, dus laat staan voor de vijf-kanaals-pendant.

De moraal van het verhaal is volgens mij dat de fabrikanten er (nog steeds) heilig in geloven dat surround-sound in tegenstelling tot stereo kwalitatief best wat minder mag zijn, omdat de luisteraar toch wordt meegesleurd door het filmbeeld, de flitsende acties, tranen plengende liefdesdrama's of komische hoogstandjes. Het verwonderde me dus niets dat de AKG K290 surround-hoofdtelefoon al heel snel duidelijk maakt dat het met de in mijn ogen bijna cash-and-carry surround-apparatuur maar matig tot slecht gesteld is. Dat hoor je door de beperkingen van deze hoofdtelefoon gewoon heen.

Heb je bij luidsprekerweergave nog enigszins het voordeel van versluiering als gevolg van de akoestische eigenschappen van de luisterruimte, bij de hoofdtelefoon is daarvan niet of nauwelijks sprake en word je in de surround-modus genadeloos geconfronteerd met de gevolgen van matige kanaalscheiding, forse overspraak tussen de kanalen en residu-vervorming.

Pak je vervolgens een aanmerkelijk pittiger geprijsde Onkyo of Kenwood THX-receiver, dan kom je in een andere wereld terecht en wordt het niet alleen een spannende, maar vooral een luisterrijke affaire. Zelfs als je ook de beperkingen van de surround-software (video-films, tv-uitzendingen) in aanmerking neemt.

Geluidskwaliteit K290

Ik wil niet beweren dat deze surround-hoofdtelefoon dezelfde fraaie klank neerzet als de 'gewone' stereo-telefoons van dit merk in dezelfde en hogere prijsklasse. Er is heus wel hoorbaar naar compromissen gezocht en dat past eigenlijk wel bij de hedendaagse surround-scene.

Vergeleken met de duurdere stereo-telefoons is de basweergave niet echt strak en aan de wat wollige kant, krijgt het middengebied een scherp randje met vettige contouren en is de hoogweergave geen toonbeeld van fijnzinnigheid. De prestaties zijn die van een redelijke doorsnee-hoofdtelefoon in surround- en van een betere kwaliteit in de stereo-modus.

Dat laatste is zeker meegenomen, want bij uitsluitend stereo-weergave wordt men niet afgeleid door achtergrondgeluiden, 'effectbejag' of tumulteuze moord-en-doodslagacties, maar is het puur de muziek die het uitsluitend links en rechts voor het zeggen heeft. De K290 komt naar mijn smaak vooral in aanmerking voor de (t)huisbioscoop, waarbij het kijken naar films en het ondergaan van 'dat bioscoopgevoel' (alsof de bioscoop ons altijd topkwaliteit voorschotelt!) vooropstaan.

En natuurlijk voor de pc-gebruiker die wel over een goede geluidskaart beschikt, maar voor de rest is aangewezen op miezerige luidsprekertjes van uiterst bedenkelijke kwaliteit. In dat geval biedt de K290 ongetwijfeld uitkomst en is voor dergelijke toepassingen het schakelkastje niet nodig. De fervente hifi-enthousiasten en serieuze muziekliefhebber kunnen beter naar iets anders omzien dat meer aan hun wensen beantwoordt. Maar dat wisten ze natuurlijk allang!


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links