CD-recensie

 

© Aart van der Wal, februari 2016

 

Papini: Kwartet voor vier altviolen

Bowen: Fantasy Quartet op. 41

Weinzierl: Nocturne op. 34

Werkman: Quatre mouvements pour quatre altos op. 59

Malcys: Elegy for four violas

(Daniil) Zemtsov: The circle of diminished fifths

Piazzolla: Verano Porteño - Milonga del Angel - Muerte del Angel (bew. Evgeni Zemtsov)

Zemtsov Viola Quartet (Mikhail, Alexander en Dana Zemtsov, Julia Dinerstein)

Navis C14001 • 58 •

Opname: oktober 2013, MCO, Hilversum

www.zemtsov.info
www.navisclassics.com

 

Mikhail Zemtsov is een groot altist (klik hier voor de recensie) maar ook een zeer verstandig mens (ik beweer niet dat dit een uitzonderlijke combinatie is, maar toch vermeld ik het). Beide aspecten van zijn 'zijn' komen uitvoerig aan bod in het vraaggesprek dat ik in april 2013 met hem had in het altijd luidruchtige Rotterdamse Doelencafé (geen ideale plek om een interview af te nemen, maar goed, het kwam nu eenmaal zo uit: hij moest snel daarna in de foyer van de Doelen met 'zijn' jongerenorkest repeteren). Al klinkt het misschien als prediken in de eigen parochie, ik raad u toch aan om dat interview (klik hier) eens rustig te lezen omdat het naar mijn bescheiden mening veel verklaard omtrent Mikhails muzikale achtergrond, zijn 'drive' en zijn integriteit. We nemen dat laatste aspect in het muziekleven gemakshalve als vanzelfsprekend en stilzwijgend aan, terwijl we dat erbuiten nu juist niet doen: daar vertrouwen we, door veel teleurstellingen wijzer geworden, grofweg gezegd bijna niemand meer. Na een kwartiertje Nieuwsuur, Een Vandaag of Zembla vallen de schellen allang niet meer van de ogen, we weten het zo langzamerhand wel, straks is dat brokje nieuws weer voorbij, op naar de volgende bestuurlijke catastrofe. Goed, dat is maatschappij en politiek, geen muziek.

Deze cd is de weerspiegeling van een rijk muzikaal familieleven, want ga maar na: vader Mikhail, broer Alexander en Mikhails dochter Dana spelen in deze productie gedrieën op de altviool, met ditmaal als enige 'vreemde eend in de bijt' (maar wat voor 'eend'!) de (alt)violiste Julia Dinerstein (de naam is Duits, maar ze studeerde heus in Moskou). Dan zijn er nog twee 'buitenspelers' in familieverband: de componist Evgeni Zemtsov, de vader van Mikhail en Alexander, die de drie stukken van Piazzolla voor altvioolkwartet bewerkte en Daniil Zemtsov (zoon van Alexander, pas 21; hij studeert op het Koninklijk Conservatorium bij Mikhail) die als zestienjarige voor het ensemble een heuse compositie schreef: 'The circle of diminished fifths' (de cirkel van de verminderde kwinten). Ook Daniil maakt deel uit van het Zemtsov Viola Quartet en is daarmee de 'Third Man'. Maar niet alleen Daniil schreef voor het ensemble: ook Arne Werkman en Arvydas Malcys voelden zich erdoor geïnspireerd. En terecht, want het Zemtsov speelt kamermuziek op zeer hoog niveau en is bovendien een van de weinige in zijn soort. Ik weet bijna zeker dat als Max von Weinzierl, Guido Papini, York Bowen en misschien zelfs Astor Piazzolla nog hadden geleefd, zij graag voor deze vier altviolisten een stuk zouden hebben geschreven.

Wat is er toch met die altviool? Vrijwel niemand hoor je erover. Zeker, vaak kon ik Sergiu Celibidache tijdens repertities luid horen roepen: 'Viola!!', wel of niet vergezeld van een driftig handgebaar, een krachtige instructie in de richting van de altisten om zich niet te laten ondersneeuwen door violen en celli. Ik beweer niet dat ze weggedrukt zitten tussen de overige orkestleden op het podium, maar een feit is wel dat zij doorgaans niet de meest interessante partij, dat wil zeggen de melodie, krijgen toebedeeld. Dat is een lot dat ze delen met de alten in een koor. Bedenk daarbij overigens dat het bijzonder lastig spelen is: steeds 'aan de bak', en dan in de weer met doorgaans alleen maar brokstukken, akkoorden, pizzicati. Al zijn er gelukkig van die momenten dat de altviolen of het rijk voor zich alleen hebben, of zelfs in het zonnetje worden gezet. Denkt u maar aan de symfonieën van Sjostakovitsj, in het bijzonder het Adagio uit diens Elfde. Of aan Berlioz, die in zijn Symfonie 'Harold en Italie' voor de altviool als in de orkestpartij ingebed obligato een bijzondere rol heeft weggelegd. Maar misschien mag de altviool toch vooral schitteren in speciaal voor dit instrument geschreven concerten (Bartók, Schnittke en Goebaidoelina!) of in het met name het strijkkwartet. Ik noem in het kort nog een aantal stukken met een belangrijke rol voor de altviool: Blochs 'Suite Hébraique', Martinu's Rapsodieconcert en Hindemiths 'Der Schwanendreher'.

De lichte en ranke viool tegenover de bronzen, menigmaal zelfs wat zware of sombere klank van de altviool, het levert een sublieme contrastwerking op, maar er kleeft ook een grote charme aan uitsluitend vier altviolen en dan in vlekkeloos samenspel, zoals hier, met prachtige muziek op de lessenaars. En reken dan voorts nooit buiten de waard, in dit geval producert Daan van Aalst, die in oktober 2013 het MCO in Hilversum als zijn tijdelijke 'herberg' koos en daar van dit viertal een opname maakte die werkelijk klinkt als een klok. Waaraan ik haastig de verrichtingen van nóg een lid van de Zemtsov-familie toevoeg: Liora Zemtsov, die met haar schildertalenten voor een bijzonder fraai 'ingekleurd' boekje heeft gezorgd. Het Zemtsov-imperium in wording? Of is het er al?


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links