CD-recensie

 

© Aart van der Wal, september 2016

 

Taverner: Mater Christi sanctissima - Missa Mater Christi sanctissima - Western Wynde Mass

Choir of Westminster Abbey o.l.v. John O'Donnell

Hyperion CDA68147 • 59' •

Opname: juni 2015, St Alban's Church, Holborn, Londen

 

De groeiende onvrede over de 'buitenlanders' heeft de Brexit intussen vlakbij huis gebracht. Maar als we ver teruggaan in de tijd, naar het einde van de vijftiende eeuw, was er in het Engeland van de Tudors al grote weerstand tegen alles wat niet-Brits was. In 1497 noteerde een Italiaanse bezoeker: 'The English are great lovers of themselves, and of everything belonging to them . and they have an antipathy to foreigners, and imagine that they never come into their island but to make themselves masters of it and to usurp their goods.' Deze stereotiepe opvatting - xenofobie gaat al eeuwen mee en is overal ter wereld wijd en zijd verspreid - was echter niet zozeer van toepassing op de componisten in die dagen, want zij konden de buitenlandse zon wel degelijk in het eigen water zien schijnen . Ze gaven zelfs hoog op van wat er op muzikaal gebied zoal op het vasteland van Europa werd gepresteerd. John Tavener (ca. 1490-1545) was zo'n componist. Zijn Missa Mater Christi sanctissima lijkt linea recta geënt op Josquin des Prez en in de Western Wynde Mass is het lutherse idioom onmiskenbaar present.

In het orthodoxe en de paus toegewijde kerkelijke Engeland van de Tudors werden grote sommen geld aan pure uiterlijkheden gespendeerd. De Italiaanse bezoeker uitte zich ook daarover in niet mis te verstane bewoordingen: 'Not a parish church in the kingdom so mean as not to possess crucifixes, candlesticks, censers, patens, and cups of silver'. Men wilde er niet alleen graag bijhoren, maar ook in het hiernamaals gespaard worden voor eeuwigdurend 'ongerief', een zienswijze die door de wakkere clerus vanaf de kansel en in de parochies nog eens sterk werd gestimuleerd. De hang naar de meest uiteenlopende relikwieën, het ondernemen van uitputtende pelgrimstochten en donaties om daarmee de aardse zonden af te kopen en aldus het zozeer gevreesde vagevuur ('u zult eeuwig branden') te ontlopen, het hoorde er allemaal bij. Ook toen al had de kerk zich internationaal sterk georganiseerd en geïnstitutionaliseerd, zowel in religieus als in financieel opzicht. Ook Taverner werd daarin meegezogen, maar onderkende later de verwerpelijkheid ervan. Die ontstellende ontdekking leidde uiteindelijk tot zijn 'rebellie' tegen de religieus gevestigde orde. Hij betuigde zelfs zijn spijt: 'to repent him very much that he had made songs to popish ditties in the time of his blindness'.

Helaas is van het motet Mater Christi sanctissima de tenorpartij in het ongerede geraakt en diende daarom aan de hand van de zogenaamde 'Peterhouse' bron gereconstrueerd te worden, een taak waarvan de musicoloog Francis Steele zich - aldus de kenners - zowel gewetensvol als met grote kennis van zaken heeft gekweten. Net zo gewetensvol en net zo kundig, maar bovenal zeer geïnspireerd horen we het door James O'Donnell geleide koor van de Londense Westminster-abdij, dat een waar schoolvoorbeeld van excellente koorzang biedt en dankzij het vlekkeloze, muzikale en verfijnde, contrastrijke en uiterst professionele parcours een indringend beeld geven van Taverners meesterwerken. De Engelsen hebben er wat dit betreft een natuurlijk gevoel voor, zij lijken er zelfs het patent op te hebben. Menigeen zal misschien verbluft zijn en in de ban geraakt van de samenzang tijdens een gewone Engelse kerkdienst. De muzikaliteit spat er vanaf, in tegenstelling tot de tot treurigheid stemmende gemeentezang in ons land die alleen maar uitmunt in slechte inzetten, vlakheid, gezapigheid en fantasieloosheid. De Engelsen zingen met hun hart, wij met ons hoofd, het is een wereld van verschil. Ook het koor van Westminster Abbey (30 jongens, 12 mannen) zingt met het hart, aangevuld (wat heet...) met een grote dosis professionaliteit. En John O'Donnell lijkt me de ideale koorleider.

Hyperion staat onder meer bekend om de vaak oorspronkelijke repertoirekeuze en het hoge uitvoeringsniveau, maar ook om de uitstekende opnamekwaliteit. Helaas blijft de opnamelocatie voor ons verborgen, maar qua klank valt dit nauwelijks te verbeteren, en daar gaat het om. Grote Muziek in indringende vertolkingen, zij blijft ons bij, al lijkt onze jachtige samenleving met zijn talloze prikkels daarvoor niet meer zo goed geëquipeerd.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links