Boeken

 over muziek (algemeen)

 

© Aart van der Wal, september 2005

 

Louis Barfe: Where have all the good times gone? The rise and fall of the record industry

Atlantic Books, 395 blz. ISBN: 1843540657. £ 17,99


De cd-markt staat onder druk en geen platenmaatschappij ontkomt aan bezuinigingen. Veel banen gingen al verloren door de sterk afgenomen kooplust van de consument. Om in deze tijden van grote tegenspoed toch nog enig weerwerk te leveren besloten de muziekafdelingen van Bertelsmann (BMG) en Sony de krachten te bundelen, wat tot afname van de hevige concurrentie leidt maar ook weer ettelijke banen zal gaan kosten. De rek is er goed uit en niemand kan voorspellen of er ooit nog betere tijden zullen aanbreken. In ieder geval doet de enorme reikwijdte van het internet het conventionele beeld van de platenhandelaar om de hoek verstarren en lijkt de tijd niet ver meer dat de muziekmarkt zal worden gedicteerd door downloads en de vertrouwde cd in de winkel zijn langste tijd heeft gehad.

De een zal het als een zegen beschouwen, de ander als een donker toekomstbeeld maar niemand zal toch betwisten dat ook de 'ernstige' muziek zich aan de massaconsumptie niet heeft kunnen onttrekken en menigeen het verzadigingspunt al lang heeft opgemerkt. De stortvloed aan nieuwe producties die het herfstseizoen steevast inluidde is er al jaren niet meer en zijn inmiddels op de vingers van twee handen te tellen. De 'klassieke' platentijdschriften krijgen de recensiepagina's niet meer afdoende gevuld, hebben aanmerkelijk minder nieuws te melden en nemen noodgedwongen hun toevlucht tot andere muzieksegmenten, waar in betere tijden de neus voor werd opgetrokken.

Het is duidelijk: het grote geld schuilt niet meer in de muziekindustrie als geheel en moet de tering danig naar de nering worden gezet. De bekende oude grap die in de burelen van EMI de ronde deed is nog steeds springlevend: "wat is de overeenkomst tussen EMI en de Titanic? De Titanic had een band." EMI mag zich dan nog gelukkig prijzen dat de artiestenlijst nog respectabel is terwijl andere maatschappijen de musici massaal buiten de (contract)deur zetten omdat aan hun kunstzinnige prestaties zo langzamerhand geen droog brood meer aan te verdienen is.

Uit het zojuist verschenen boek Where Have All The Good Times Gone? van de Engelse journalist Louis Barfe zou de argeloze lezer bij oppervlakkige beschouwing kunnen opmaken dat er niets nieuws onder de zon is en dat de platenindustrie zonder crisis ondenkbaar is, maar de huidige malaise is toch bepaald van een geheel andere teneur en ingrijpender dan ooit. Nu is immers de 'virtuele' techniek beschikbaar waardoor de van oudsher functionerende markt van vraag en aanbod niet meer via de stereotiepe distributiekanalen van de platenmaatschappijen zal worden beheerst maar door internetdownloads waarin al vele anderen hun lucratieve weg hebben gevonden en waarbij ook de artiesten zelf zich niet onbetuigd laten: ook zij zien het internet als een goedkoop vehikel voor de distributie van hun muzikale pennenvruchten en vertolkingen. Géén moeizaam tot stand gekomen knevelcontracten meer, geen bureaucratisch en juridisch labyrint meer dat allerlei beperkingen oproept maar wel de maximale flexibiliteit die het internet biedt in een almaar afkalvende consumentenmarkt. Als de goede jaren écht voorbij zijn is het goed om het heft dan maar in eigen hand te nemen en niet meer te vertrouwen op de eens zo machtige impressariaten (zoals CAMI, Columbia Artist Management International) die er vooral op uit waren om de eigen financiële belangen en die van de onder contract staande artiesten te behartigen.

De grote revolutie uit het begin van de jaren tachtig is inmiddels uitgewerkt: de cd heeft zijn glans verloren, is een gewoon gebruiksartikel geworden dat eindeloos kan worden gekopieerd zonder concessies aan de oorspronkelijke geluidskwaliteit. Vooral de jeugd heeft de weg naar het thuis kopiëren gevonden en maakt er allerwegen driftig gebruik van, niet gehinderd door de rijstebrijberg aan waarschuwingen van de industrie. En als er dan een cd verschijnt die beveiligd is, zorgt het zelfde internet ervoor dat de weerstand al snel wordt gebroken: software om beveiligingscodes te kraken zijn op 'het net' in een mum gevonden. Het helpt dus allemaal niets, maar de platenindustrie droomt onderwijl rustig verder van die ene topartiest die vandaag of morgen weer veel leven in de commerciële brouwerij zal brengen. Men droomt maar rustig verder!

De kleine labels zoeken het terecht in de nichemarkt en leggen zich toe op onalledaagse producties. Ze hebben al járen door dat de zoveelste Beethoven of Mozart beter aan hen voorbij kan gaan, hen niets brengt. Labels als Hyperion, Chandos, Naxos, Harmonia Mundi en Bis hebben zeer veel bijgedragen aan het op de markt brengen van vrijwel onbekend repertoire dat een waardige plaats verdient naast al die muziek die we zo goed kennen, waarmee menigeen is opgegroeid en die daardoor op de keeper beschouwd weinig tot geen echte verrassingen meer in petto heeft.

Barfe is natuurlijk niet de eerste auteur die de geschiedenis van de platenindustrie vanaf het prille begin beschrijft maar hij doet het wel zeer gedegen en systematisch. Zelfs zo gedegen dat hij weinig aandacht schenkt aan de toekomst en nieuwe(re) ontwikkelingen zoals mp3, mpeg, surround sound, sacd, innovatieve remastering technieken en natuurlijk de Nieuwe Wereld van de internetdownloads niet uitdiept. Barfe's solide boek blijft dus in het verleden steken en ik vind dat jammer, een duidelijk gemiste kans. Daardoor ontbreekt ook een op de toekomst gerichte visie op de zompige toestand waarin de muziekindustrie zich bevindt. Dat het naar het inzicht van de auteur altijd al zo is geweest, de platenindustrie van crisis naar crisis hobbelde, maar die er altijd weer bovenop kwam, is natuurlijk geen garantie voor (weer) een vrolijke toekomst.

Diegenen die een kijkje willen nemen in de roemrijke geschiedenis van de platenindustrie worden met dit boek echter op hun wenken bediend. Wie nog verder wil kijken en zich wil verdiepen in de vele minder florissante aspecten van het muziekbedrijf kan terecht bij de publicaties van het enfant terrible Norman Lebrecht, die trouwens ook een aardige internet site tot zijn beschikking heeft waarop hij wekelijks te vinden is met een niet zelden interessant en vaak ook uitdagend artikel over het o zo boeiende muziekleven: http://www.scena.org/columns/lebrechtindex.htm

De auteur heeft overigens ook een eigen website: http://www.louisbarfe.com/


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links